Over dit gebied
De Grutte Wielen neemt tussen Leeuwarden en Gytsjerk een prominente plaats in. Het water, de rietkragen en de prachtige polders vervullen dankzij de strategische ligging een belangrijke rol. Voor bijvoorbeeld de otter is het gebied de natte verbindingszone tussen de Alde Feanen richting het Lauwersmeergebied. Het gebied is daardoor een onmisbare schakel in de verspreiding van de dieren en planten van de waterrijke natuur.
De zomerpolders van de Ryptsjerksterpolder halen bij de eerste vorstperiode regelmatig de nationale televisie. In de winter staan deze polders onder water. Ze zijn altijd snel bevroren en leveren ‘veilig’ schaatsijs. Met de karakteristieke Ypeymolen op de achtergrond, zorgen de eerste schaatsers voor filmische plaatsjes. De ondergelopen polders hebben ook een voordeel voor de natuur. Vele ganzen, eenden en zwanen nemen ’s winters dit gebied in gebruik als veilige slaapplaats. In het voorjaar zijn de droogvallende polders een eldorado voor grote aantallen steltlopers als kemphaan en grutto die vanuit hun zuidelijke overwinteringsgebieden weer op doortrek zijn natuur hun noordelijke broedgebieden. Plantensoorten zoals dotterbloem en grote ratelaar houden bovendien van deze omgeving en daarnaast broeden gele kwikstaarten hier graag.
Veilige haven voor weidevogels
De deelgebieden Binnemiedepolder en Weeshúspolder zijn het domein van de weidevogels. In deze moeilijke weidevogeltijden koesteren wij dit vogelrijke gebied. De grutto, tureluur en veldleeuwerik houden van het kruidenrijke grasland, met reliëf en een hoog waterpeil. Onze weidevogelcoördinator houdt toezicht op deze kwetsbare vogels. Hij stemt onder andere het maaibeheer af op de broedende vogels en jonge kuikens. De weidevogels zijn niet de enige vogels die hier te vinden zijn. In de petgaten broeden bruine kiekendief, baardmannetje, roerdomp, blauwborst, waterral, kleine karekiet en veel rietzangers. Op de grote waterpartijen rusten grote groepen ganzen, eenden en steltlopers.
In de Grutte Wielen liggen ook twee eendenkooien. De Buismanskoai en de Kobbekoai zijn al eeuwenlang beeldbepalende elementen in het landschap. Eendenkooien zijn van oudsher mysterieuze plekken. Weet je waarom? Vroeger mocht niemand in zo’n eendenkooi komen. De kooiker, degene die eenden ving in de eendenkooi, hield niet van pottenkijkers. Om goed eenden te kunnen vangen moest het in de kooi namelijk heel rustig zijn. De Buismanskoai vlakbij Gytsjerk is tijdens een excursie te bezoeken. Je kunt dan met een gids door de vangpijpen en langs de kooiplas struinen.
Natura 2000
De Grutte Wielen heeft de status van Natura 2000-gebied en is daarmee een beschermd leefgebied voor kwetsbare plant- en diersoorten. Het vernatten en indrogen van het land en het creëren van eilandjes, maken deze verbindingszone tussen de Alde Feanen en het Lauwersmeer tot een dynamische natuurgebied. Ook vissen, reptielen en de meervleermuis voelen zich hier thuis.
