Om de hoek
Het is momenteel best wel rustig bij onze arenden. En dat is maar goed ook. Rust en regelmaat. Het zijn joekels van vogels en staan bovenaan de voedselketen maar toch ligt gevaar altijd om de hoek. We zagen al dat een steenmater letterlijk om de hoek kwam kijken bij het nest. Zeearend eieren zijn ongetwijfeld een delicatesse voor hem. Het is dan ook zaak dat het nest altijd bezet is door 1 van de beide aanstaande ouders. En dat doen ze best goed ondanks de onrustige man. Liggen er nog meer gevaren om de hoek?
Ontgiften
Het gaat momenteel goed met de zeearenden in Nederland. Ze nemen toe. Dat is in andere tijden verontrustend geweest in Europa. Na het verbieden van gevaarlijke bestrijdingsmiddelen ging het langzaamaan weer de goeie kant op. Ook hielp het zeker dat ze de beschermingsstatus kregen. In die slechte jaren lukte het, in Finland bijvoorbeeld, de arenden niet meer om jongen groot te brengen. Door ophoping van bestrijdingsmiddelen in het lichaam stokte de reproductie. Na het verbod op die gevaarlijke middelen werd in Zweden en Finland in de winters bijgevoerd met gifvrij vlees in een poging om de dieren te ontgiften. Met name jonge dieren hadden hier baat bij zodat ze op volwassen leeftijd schoon genoeg waren om zich voort te planten. Er is 20 jaar voor gestreden, 1970-1990, om de populatie weer op het oude niveau te krijgen.
DKV
Daarna breiden ze zich verder uit. Over het algemeen zijn de dispersie afstanden van zeearenden niet erg groot. Als voorbeeld in Nederland, zagen we dat het eerste jong van het Lauwersmeergebied zich vestigde in het Zuidlaardermeergebied nadat het Friese mannetje verkering kreeg met een Duits vrouwtje. Er raken steeds meer gebieden bezet waardoor er stuwing (push-factor) ontstaat en komen de zeearenden onze kant op. Dat niet alleen, er is ook nog zoiets als een pull-factor. We hebben gewoon veel water in ons land. Met name in Friesland waar afgelopen jaar 6 paartjes druk waren met uitbreiding van de populatie. In Nederland voeren we een constante strijd met hoog water. Daarom laten we water wegvloeien in bijvoorbeeld uiterwaarden waardoor we nieuw natuurgebied creëren en laat dat nou geweldig gevonden worden door vissen en watervogels en laat dat nou net weer geweldig gevonden worden door zeearenden. Vorig jaar kwam de teller op 20 territoriale paartjes. De meeste nesten bevinden zich zo’n 3 km van hun belangrijkste foerageergebieden. Ons webcam paartje zat eerst ook 3 kilometer verderop (DKV) maar zijn vorig jaar gewoon midden in hun voorraadkast neergeploft.
Groene energie
Ondanks alles is er nog steeds sprake van gevaar door afschot en vergiftiging helaas. Daarnaast zijn het aaseters. Vooral jongere dieren vinden dit wel makkelijk. Aangeschoten wild hebben lood in hun lichaam waardoor loodvergiftiging optreedt bij zeearenden. Er bestaat een vermoeden dat de dieren hierdoor niet altijd snel genoeg reageren op een nieuw gevaar, namelijk de steeds meer toenemende windturbines om de mensheid te voorzien van “groene” energie. Tot nu zijn er 2 gevallen bekend in Nederland van aanvaringen met windturbines. In Duitsland ligt dat vele malen hoger. De Nederlandse broedpopulatie zeearenden is nog relatief klein, maar neemt toe. De nieuwe ontwikkelingen op het gebied van windenergie zullen daarom ook in Nederland voor problemen zorgen door sterfte van vogels, waaronder zeearenden. Ook hoogspanningskabels zijn veroorzakers van sterfgevallen. Verdrinking in een visnet is er nog 1. Dan is er nog het verkeer. Dieren worden aangereden door auto’s of treinen die foerageren op verkeersslachtoffers bij het spoor of langs de weg om aas te eten.
Tot nu zijn er 2 gevallen bekend in Nederland van aanvaringen met windturbines. In Duitsland ligt dat vele malen hoger.
Grote klok
Ligt er nog meer gevaar om de hoek voor de arenden? Jazeker! Weersomstandigheden. Het gebeurt nogal eens dat een nest gedeeltelijk of geheel uit een boom waait of dat er een tak op het broedsel valt door de wind. Dan hebben we nog het fenomeen verstoring. Zoals natuurfotografen of het spelen met een drone boven het nest of eierverzamelaars of gewoon benadering uit nieuwsgierigheid met of zonder hond. Het zal niet altijd opzet zijn, er zal ook onwetendheid meespelen. Het zijn wel redenen voor natuurorganisaties als It Fryske Gea om nestlocaties niet aan de grote klok te hangen.
Lachertje
Eén van de veel voorkomende doodsoorzaken van zeearenden is puur natuurlijk namelijk in een onderling gevecht. Een strijd om territorium of partner. Al met al zijn er maar weinig natuurlijke gevaren die om de hoek liggen en hebben deze koningen van het Nederlandse luchtruim het vooral te stellen met mensendingen. Dan is zo’n steenmarter, die om de hoek kwam kijken, maar een lachertje.
