Wij & Wadvogels Peazemerlannen
Vlakbij de dorpen Peasens en Moddergat ligt de zilte parel van It Fryske Gea, natuurgebied Peazemerlannen. Met haar slikvelden, kwelder, oude dijken en zomerpolder is deze rand van de Waddenzee het hele jaar door in trek bij allerlei vogels. It Fryske Gea wil de mogelijkheden voor foerageren, broeden en rusten voor vogels als visdief, kluut en scholekster op deze plek verbeteren. Tegelijkertijd willen we het publiek de kans geven te genieten van het unieke stukje Fryslân. Daarvoor hebben we een plan gemaakt. Een deel van de kwelder wordt begraasbaar, een voormalig broedeiland opnieuw ingericht en de zee krijgt toegang tot de oostelijke zomerpolder. Nieuwe wandelpaden geven mensen de kans om te genieten van de natuur en cultuurhistorie. Dat en meer doen we samen met andere partijen en betrokkenen rondom de Waddenzeekust vanuit het meerjarige samenwerkingsprogramma Wij & Wadvogels.
Inrichtingswensen Peazemerlannen
De Peazemerlannen bestaan uit een zomerpolder, kwelder, oude dijken en slikken. In 1973 sloeg door een extreme storm het beukende water een gat in de dijk en kreeg de Waddenzee vrij spel in het noordelijke deel van de polder. Zo ontstond aan de rand van de dorpen Peasens en Moddergat een bijzonder natuurgebied met kwelder en zomerpolder. Sinds 2016 zijn de Peazemerlannen in eigendom van It Fryske Gea en wordt het terrein beheerd als natuurgebied. We zien mogelijkheden om de natuur meer ruimte te geven en mensen te laten genieten. In een eerder gesprek met omwonenden en partners van It Fryske Gea, bleek dat daar draagvlak was voor verbetering. Zoals een meer gevarieerde kwelder, uitbreiding van een jonge kwelder, meer broedvogels en bodem voor pioniersoorten, maar ook variatie voor de recreant. Koeien en schapen van een pachter van It Fryske Gea begrazen de greppelrijke zomerpolders. Deze grazers zijn belangrijke beheerders van het gebied.
Variatie van de kwelder
Een begraasde kwelder is aantrekkelijk voor vogels als visdief, scholekster en kluut. Terwijl een onbeweide kwelder ruimte biedt aan zeldzame planten als lamsoor en zeeaster en vogels als de velduil.
De kwelder van de Peazemerlannen wordt momenteel niet begraasd, omdat het voor vee niet veilig is en voor de pachter niet praktisch is ingericht. Er is bijvoorbeeld geen vluchtmogelijkheid voor vee bij hoogwater. Ook was er voor het vee geen drinkwater beschikbaar in de kwelder. In het plan wat nu voorligt maken we verruigde delen begraasbaar, door overgangen te maken op de zomerdijk, die ook verpacht blijft.
Door begrazing ontstaat op de kwelder kortere vegetatie wat betere broedgelegenheid biedt voor kwelderbroedvogels. Een deel van de kwelder blijft onbeweid, zodat zeldzame planten als lamsoor en zeeaster en vogels als de velduil, voldoende ruimte houden. De combinatie van beweide en onbeweide delen op de kwelder zorgt ervoor dat de variatie van planten- en diersoorten nog verder toeneemt. Daarnaast wordt er voor het vee een vanghok geplaatst in de zomerpolder, als opvangmogelijkheid bij hoogwater.
Wandelpad naar Waddenzee en langs zomerkade
Wandelen in de Peazemerlannen is volop genieten van de mooiste vergezichten en luchten. Van de rust van een oud, tijdloos én dynamisch landschap. De geluiden van vogels. De enorme watervlakte. Het spel van de natuur. Eb en vloed. De wind. Een andere wereld. En tegelijk is die open waterrijke wereld onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de dorpen achter de dijk. Samen met de streek is gekeken naar een verbetering van de beleefbaarheid van het mini-kwelderlandschap aan de westzijde van de Peazemerlannen. Zonder dat dit ten koste gaat van de natuurwaarden. Vanaf de dijk bij Paesens komt een jaarronde opengestelde wandelroute. Om dit rondje te kunnen lopen wordt een nieuwe brug aangelegd, waardoor de bezoeker helemaal door kan lopen naar het einde van de kwelder. Daarmee kan iedere recreant zich onderdompelen in het gevarieerde landschap van de zomerpolder tot aan de Waddenzee. Daarnaast maakt een ‘laarzenpad’ over de zomerkade een wandelrondje buiten het broedseizoen mogelijk. De oostkant van de Peazemerlannen krijgt een rustfunctie voor vogels die naar land trekken bij hoog water.
Verkwelderen zomerpolder
Op een deel van de zomerpolder aan de oostkant, mag het zeewater straks weer binnenstromen. Daardoor slaat er genoeg slib uit de Waddenzee neer, wat goed is voor primaire vegetatie als zeekraal, lamsoor en schorrekruid. Ook zoutminnende planten als zeealsem doen het goed langs de slenken in het gebied. Door de slibafzetting zal de polder (over zo’n tien jaar) hoger en dus aantrekkelijker worden voor broedvogels.
Oude afrasteringen ruimen we op en als afscheiding worden nieuwe sloten gegraven. Het extra water, met slikranden tijdens het broedseizoen, is goed voor het opgroeien van jonge kieviten en kluten, terwijl ook andere soorten ervan profiteren. Denk aan de scholekster en tureluur. Bovendien blijft het gebied in de toekomst meegroeien met een voorspelde zeespiegelstijging, doordat er op een kwelder bij hoogwater steeds een nieuw laagje slib wordt afgezet door de zee. Dit oostelijk deel van het gebied houden we exclusief voor vogels.
Broedeiland
In het midden van de verruigde kwelder lag voorheen een broedeiland voor de kluut. Het eiland bestond uit een verzameling van puinresten, door de dijkdoorbraak uit 1973, en overspoelde regelmatig. Het functioneerde niet meer als broedplek. Het opschonen en ophogen van een nieuw broedeiland achterop de kwelder, maakt het weer tot een veilige en rustige broedplek, waar predatoren als de vos moeilijk kunnen komen. Daarnaast is er een jaarlijkse beheerinspanning nodig om het eiland open te houden met een korte vegetatie. Hierdoor blijft het geschikt broedgebied voor vogels als kokmeeuw, visdief, noordse stern en kluut, die van open weide- en kustgebieden houden.
Historie
It Fryske Gea wil oude cultuurhistorische elementen zichtbaar houden. Zoals de oude greppelstructuren in de zomerpolder en een restant van een schapenwasplaats.
Voorafgaand aan de plannen heeft It Fryske Gea de geschiedenis van de Peazemerlannen bekeken en alle cultuurhistorische waarden in kaart gebracht. Alle verhalen zijn vastgelegd in het verslag ‘Quickscan Cultuurhistorie Peazemerlannen‘.
Wij & Wadvogels
Negen organisaties, waaronder Vogelbescherming, slaan de handen ineen voor het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. Dit gebeurt in de vorm van het meerjarige samenwerkingsprogramma Wij & Wadvogels dat in 2020 is gestart. Het bestaat uit concrete maatregelen op plaatsen waar vogels broeden en rusten, zoals nestbescherming, aanleg van broedeilanden en herstel van hoogwatervluchtplaatsen. Daarnaast worden bewoners en bezoekers bewust gemaakt van het belang van rust voor vogels en hoe je van het Waddengebied kunt genieten zonder vogels (onbedoeld) te verstoren. Wij & Wadvogels wordt financieel mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het ministerie van LNV en de drie Waddenprovincies.
In het meerjarige samenwerkingsprogramma ‘Wij & Wadvogels’ werken Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Natuurmonumenten, Rijksuniversiteit Groningen, Staatsbosbeheer, The Fieldwork Company, Vogelbescherming Nederland en de Waddenvereniging aan het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. ‘Wij & Wadvogels’ wordt mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het ministerie van LNV en de drie Waddenprovincies.
