Grote natuurgebieden die geoptimaliseerd zijn om kuikens groot te brengen, middenin boerenland waarop de boer weidevogelbeheer uitvoert. Dat is het ideaal van Arjan Hendriks, natuurbeheerder bij ons collega-landschap in Groningen. ‘We doen er alles aan om de grutto een veilig thuis te bieden.’
De meidoorns naast de weg naar Bezoekerscentrum Reitdiep zijn nog kaal, maar tussen de takken door laat het voorjaar zich al zien. In een ondiep laagje water op het weiland staan honderden grutto’s te slapen. Ze zijn weer thuis! Na een lange reis vanuit Afrika landden de vogels in de Koningslaagte, om bij te komen, te slapen en op te vetten. Elk jaar verheugt Arjan Hendriks zich op hun terugkomst. ‘Als ik van collega’s zuidelijker in het land hoor dat ze de eerste grutto’s gezien hebben, dan begint het behoorlijk te kriebelen.’
Vanachter zijn kantoorraam in het bezoekerscentrum heeft Arjan mooi zicht op de vogels. ‘Koningslaagte is van oudsher een belangrijke slaapplaats voor de grutto. Ze blijven een paar weken hier en verspreiden zich dan over het boerenland en onze natuurgebieden om te broeden. Grutto’s zijn heel plaatstrouw, ze keren het liefst elk jaar op dezelfde plek terug.’
Het Reitdiepgebied en Middag-Humsterland zijn van oudsher belangrijke Groninger weidevogelgebieden. Het goede nieuws is dat er de laatste jaren een stijgende lijn in de grutto-aantallen zit, terwijl de landelijke cijfers alleen maar afnemen. ‘We doen er alles aan om de grutto’s een veilig thuis te bieden. We zorgen voor rust, een hoog waterpeil en kruidenrijk grasland waar de kuikens voldoende insecten kunnen vinden. In de grotere natuurreservaten gaat dat redelijk goed, onze kleine gebieden zijn kwetsbaar. We hebben schaalgrootte nodig.’
‘Een paar jaar geleden hebben we flink vernat in weidevogelgebied Reitdiep-Midden bij Hekkum. De jaren erna kwamen er meteen meer grutto’s op af. In de Medenertilsterpolder, ten zuiden van Ezinge, is door de aankoop van een aantal percelen onze oppervlakte ruim verdubbeld naar bijna 70 hectare. Op dit moment wordt er met de omliggende boeren gepraat om te kijken hoe we gezamenlijk een weidevogelkerngebied kunnen realiseren met een schil van agrarisch natuurbeheer eromheen. Dat zijn hoopvolle gesprekken. De allergrootste slag ligt op het boerenland, daar hebben we in ons land het meeste van, zo simpel is dat nu eenmaal. Ik hoop dat het Aanvalsplan Grutto daar een flinke slinger aan gaat geven. Veel boeren willen wel aan agrarisch natuurbeheer doen, maar ze moeten er wél hun boterham mee kunnen verdienen.’
De grutto is te redden, daarvan is Arjan overtuigd. Daarvoor is wel nauwe samenwerking nodig. ‘Je hebt altijd met externe factoren te maken – het weer of predatoren. Om daar goed op in te spelen moeten natuurbeheerders en boeren continu met elkaar afstemmen.’ Hij ziet het al helemaal voor zich: robuuste natuurgebieden, optimaal ingericht voor de broedende grutto’s, met daaromheen open agrarisch gebied waar boeren de weidevogels beschermen. In het kielzog van de grutto laten ook veldleeuwerik en graspieper hun gezang weer horen. ‘Daar horen natuurlijk ook koeien in het land bij. Het liefst blaarkoppen.’
