Het zal niet per se makkelijk worden, zegt weidevogelexpert Uulco Hoekstra. Maar hij gelooft absoluut dat de grutto en de andere weidevogels voor Fryslân te behouden zijn. In zekere zin werkt zelfs het klimaat een beetje mee.
Laag weidegebied onder hoge luchten. Veldzuring en boterbloemen leggen een rood-gele gloed over weilanden in vele tinten groen. Als groene bakens rijzen twee eendenkooien uit het land omhoog. De Eanjumer Kolken is één van de vele gebieden waar weidevogelexpert Uulco Hoekstra in het noorden van Fryslân een veilig thuis voor de weidevogels probeert te creëren. ‘Net als bijvoorbeeld in de Binnenmiede- en Weeshuispolder zitten de vogels hier in de Eanjumer Kolken goed in de lift. We zijn hier de afgelopen jaren al gestart met de herinrichting en omdat dit een kansrijk gebied is gaat It Fryske Gea er de komende jaren vol op inzetten.’
Water is de basis, weet Uulco. In de Eanjumer Kolken zijn oude structuren van sloten en greppels weer opengemaakt. Zo ontstond op kleine schaal opnieuw reliëf en het milieu dat nodig is voor een grasmat vol leven. ‘Ook hebben we het waterpeil omhoog gedraaid en stukken land in het voorjaar onder water gezet. Dat plasdras is een groot succes, het water en de slikkige randen vol insecten trekken veel weidevogels aan. Vaak broeden weidevogels wel een aantal kuikens uit, maar krijgen die vervolgens niet groot, omdat er te weinig voedsel voor ze is.
Voldoende insecten, dat is van levensbelang voor opgroeiende kuikens. Het is ook belangrijk dat ze er vanuit het nest niet te ver voor hoeven lopen, het zoeken naar insecten kost die kleine vogeltjes veel energie.’ Hun ouders eten vooral wormen. Die vinden ze alleen als de grond goed zompig is, anders lukt het ze niet om met hun snavel in de bodem te prikken. Bovendien, als de grond te droog is, zitten de wormen te diep en zijn ze helemaal onbereikbaar.
Een verhoogd slootwaterpeil rond de natuurreservaten is ook goed voor de veiligheid van de vogels. ‘Een vos kan wel zwemmen, maar hij doet het liever niet.’ Toch zijn en blijven vossen in alle terreinen een probleem. Samen met de wildbeheereenheden worden ze daarom bestreden. ‘Dat gebeurt met de grootste nauwkeurigheid. In de weidevogelgebieden gaan de weidevogels vóór, dus doen we daar aan faunabeheer. It Fryske Gea is een natuurorganisatie, wij zeggen niet: schiet alles maar dood. Wij maken keuzes en de wildbeheerders voeren die uit, conform de geldende wet- en regelgeving.’
Uulco werkt ook samen met onder andere vogelwacht Trynwâlden en de Wadvogelwerkgroep. ‘Ik heb bijna 5000 hectare onder mijn hoede, de ontwikkeling van alle broedvogels kan ik onmogelijk allemaal zelf bijhouden. Dankzij de broedvogeltellingen door de inventarisatievrijwilligers kan ik mijn beheer uitvoeren.’ Op een perceel waar zes grutto’s broeden, is bijvoorbeeld absolute rust geboden. Dus daar blijven we nog even weg. Waar geen broedende vogels zitten, vraag ik de pachter of hij zijn jongvee in kleine groepjes alvast wil laten weiden. Jonge weidevogelkuikens hebben begraasd land nodig, waar ze zich makkelijker kunnen oriënteren dan in het hoge gras. De koeienvlaaien trekken weer die broodnodige insecten aan. En de koeien geven enige dekking aan de kuikens tegen lucht predatoren.
Uulco heeft vertrouwen in de toekomst van de weidevogels. ‘Ik zeg niet dat het makkelijk wordt, maar ik geloof dat we gaan slagen. Ook omdat ik merk dat steeds meer boeren er wel oren naar hebben om aan agrarisch natuurbeheer te doen. Boeren die daar al mee bezig zijn, zetten soms zelfs extra stappen: zij gaan dan nog extensiever boeren en stellen de maaidatum nog verder uit. Dat is mooi. In zekere zin werkt het klimaat ook een beetje mee. Om wateroverlast te voorkomen, hebben we meer waterbergingen nodig. Dat betekent ook: hogere slootwaterpeilen. Daardoor lopen de greppels in de graslanden vol met water en dat is precies wat een goede thuisbasis biedt voor weidevogels.’
