Over dit gebied
De termen ‘achter de schermen’ en ‘de pijp uitgaan’, eigenlijk zijn ze iedereen wel bekend. Toch kennen veel mensen niet de historie achter deze uitspraken. Ze stammen namelijk uit de tijd van de eendenkooien. De Buismanskoai Piaam is niet alleen een kleine natuurpareltje, maar heeft ook cultuurhistorische waarde. Het is een soort levend monument van een eeuwenoud gebruik, waarbij een kooiker eenden ving. De eenden werden vervolgens verkocht, want deze lekkernij was vroeger een lucratieve inkomstenbron. Het is dus niet vreemd dat de kooiker deze plek liever voor zichzelf hield om de eenden in de eendenkooi niet te verstoren.
Vrijwilligers steken handen uit de mouwen
In de periode van de Zuiderzee werd de eendenkooi gebruikt voor het vangen van bijvoorbeeld smienten en wilde eenden, later werd de kooi gebruikt voor wetenschappelijk ringonderzoek. Sinds 1963 is de Buismanskoai in het bezit van It Fryske Gea. Hein Buisman liet deze eendenkooi toen na aan onze natuurbeschermingsorganisatie. Hoewel er geen eend meer gevangen wordt, houden enkele vrijwilligers de kooi nog steeds vangklaar. Dat is nodig voor het behoud van het Recht van Afpaling. Een oud recht, dat de rust in de omgeving garandeert. Het onderhouden van zo’n pareltje is alleen een arbeidsintensieve klus. De gebogen vangpijpen, van het Overijsselse type, worden met de hand vervangen.
Rust in de eendenkooi bij Gaast
Het vangen van eenden in een eendenkooi is een eeuwenoude ambacht. Zo’n 600 jaar geleden bestonden er al eendenkooien en in al die tijd is de vorm ervan niet veranderd. De kooi bestaat uit een centrale kooiplas waar zijarmen, ook vangpijpen genoemd, op aangesloten zijn. Zowel de plas als de vangpijpen zijn omgeven met rietschermen. Aan het einde van de pijpen zitten vanghokjes waar de vogels naartoe werden gedreven. Het vangen van de eenden was een bijzonder samenspel met het kooikerhondje en de lokeenden. Hierbij werden nieuwsgierige eenden naar het einde van de vangpijp gelokt en vervolgens in het vanghokje gedreven.
Vanwege de rust in deze eendenkooi kun je er veel vogels vinden. In de eeuwenoude bomen broeden buizerd, havik en ransuil. Verder hoor je hier het gezang van de spotvogel, zwartkop, fitis, vink, merel, winterkoning en zanglijster. Reeën rusten daarnaast graag in het rustige kooibos.
Vogels kijken in de vogelkijkhut ‘De Ral’
Vlakbij Piaam ligt de Koaiwaard. Vanaf het ‘bordes’ op de zeedijk is het uitzicht over het IJsselmeer prachtig. Heb je geluk? Dan hoor je vanuit het riet het gehoemp van een roerdomp. Hij loopt langs de slenken op zoek naar de lekkere visjes, die hier graag hun eitjes leggen. Vanuit vogelkijkhut De Ral kijk je uit over het ondiepe water met watervogels zoals krakeend, knobbelzwaan, bergeend, slobeend, blauwe reiger en waterral. De omringende rietlanden zijn het domein van de blauwborst, baardmannetje en snor. De visarend kreeg van onze boswachters een speciale behandeling. Voor deze roofvogel werden twee dode eiken in het water geplaatst. Na een vistochtje kan deze roofvogel hier op uitrusten en heeft de vogelaar een magnifiek uitzicht. Een win-winsituatie.
