Geslaagde reddingsactie bij opschonen vistrap Meulereed
Weet jij wat een vistrap is? En waarom we deze in onze natuurgebieden hebben? Medewerker Henk Jager van It Fryske Gea weet dit maar al te goed en heeft onlangs nog een geslaagde reddingsactie uitgevoerd, tijdens het opschonen van de vistrap in natuurgebied de Meulereed. Lees Henk zijn verslag en leer meer over dit bij velen nog onbekende fenomeen en de vissen die je hierin tegenkomt.
Wat is een vistrap?
Voordat we aftrappen met Henk zijn verslag…
Een vistrap is een verbinding tussen twee wateren (bijvoorbeeld een sloot of een beekje) die het voor vissen mogelijk maakt om sluizen en/of dammen te passeren. Een prachtig middel om trekvissen meer vrijheid te geven en waardoor de verschillende soorten zich makkelijker kunnen verspreiden. Uiteraard moet zo’n vistrap wel worden onderhouden. Dit was het geval in de Meulereed, waarvan medewerker Henk verslag doet. En, hij heeft ook een paar mooie natuur-vondsten gedaan!
Henk zijn verslag
Afgelopen 12 februari moest ik ‘s morgensvroeg bij de vistrap van It Fryske Gea in de Meulereed zijn. Het weer was op dat moment wisselvallig en waterkoud (1 t/m-5 °C). Zo nu en dan scheen de zon, terwijl een matige westenwind meerdere hagelbuien aanstuurde. Hoewel het fijne korrels betrof, was de grond er wit van…
Er zou een kraan komen om de vistrap op te schonen. Ik was daar in de eerste plaats om de op de wal belandende vissen terug te zetten. Daarnaast om de verschillende vissoorten per lengteklasse te noteren. Want als je er niet bij bent, vreten reigers, ooievaars en/of meeuwen de gestrande vissen op…
Het ging nu alleen om de vistrap. De brede sloot die de vistrap met de rivier de Tjonger beneden Sluis 1 verbindt, was de voorgaande herfst al door het waterschap geschoond. Deze vistrap bevindt zich in een meander (lus) van de oude rivier de Tjonger en is ongeveer 350 m lang. Ook zitten er 12 overlopen (lees traptreden) in welke deze ochtend nog deels bedekt waren met enkele centimeters ‘dik’ ijs.
Na de aanleg van de vistrap in 2012 is deze niet meer over de volle breedte schoongemaakt. Het tot dusverre ingezette hekkelapparaat was hiervoor namelijk niet toereikend genoeg. Met als gevolg dat een gedeelte al over de volle breedte ‘dicht’ zat met planten als lisdodde, riet en grote egelskop. Hierdoor was de vistrap meer moeras dan water. Een kraan met maaikorf bood oplossing, zodat het ‘water’ weer vrij bezwembaar kon worden gemaakt.
Voorzichtig werken
De desbetreffende machinist scheerde tevens de tegenover elkaar liggende oevertaluds in één haal kaal. Behalve plantenresten, trok hij ook veel bagger uit het ‘water’. Bij iedere ‘schep’ zocht ik naar eventueel gestorte vis. Ik verzamelde deze dan snel in mijn schepnet. Zodoende voorkwam ik dat ze bij een volgende lediging onder de bagger bedolven werden… Vervolgens ging ik naar een veilige plek om met m’n mobieltje de desbetreffende vissenwaarnemingen in te voeren. Om dubbeltellingen te voorkomen, liet ik de vis achter een al voorbij gewerkte overloop terug het water in.
Blij verrast was ik dat de kraanmachinist mij meerdere keren attendeerde op een vis, die ik anders zou hebben gemist. Op een gegeven ogenblik wees hij ook naar de overkant. Hier vluchtte een zwarte rat over het net afgeschoren oevertalud. Ik voerde deze gelijk in op de telefoon. Later werd ik op waarneming.nl echter terecht gewezen. Het betrof namelijk niet de zwarte rat, maar een zwartkleurige woelrat… (ai, maar wel mooi).
Benieuwd welke vissen ik allemaal heb waargenomen?
In onderstaande tabel heb ik alle vissen die ik heb gezien verwerkt. Er zijn 39 exemplaren van in totaal 7 vissoorten waargenomen. De baars was het talrijkst. Er is ook een baars met een opvallend dikke buik gevonden. Die zat dus vol kuit. Baars (en ook snoek) paait doorgaans in maart al. Er kon dus niet lang meer met het opschonen worden gewacht. Andere hier structureel aanwezige vissoorten, waren snoek, zeelt en blankvoorn.
Bijzondere natuur-vondsten
Verder is er ook een paling, een rietvoorn en een kleine modderkruiper opgehekkeld. Hiervan vond ik de paling het bijzonderst, want ik had in geen jaren meer een levende aal gezien. Ook de kraanmachinist niet, terwijl hij jaarlijks zeer veel sloten schoont (dat is helaas een slecht teken en maakt het extra belangrijk om vistrappen te hebben en te onderhouden). Om er nog even van te genieten zette ik dit dier niet direct in het water terug, maar liet hem los op het pas schoongemaaide oevertalud, zodat hij al kronkelend het water opzocht…
Ik ontdekte ook nog een grote, nu trage, zwart-kleurig kikker. Het betrof evenzogoed een soort uit het geslacht van de groene kikkers. Zijn donkere huidskleur ‘verraadde’ dat hij in zwarte bagger had gerust.
Goed nieuws!
Dat er tussen de overlopen verscheidene vissen voorkomen, betekent dat de vistrap in ieder geval werkt. Vermoedelijk hebben veel vissen, vooral de grotere, echter aan de maaikorf kunnen ontsnappen. Slechts een enkele zeelt miste een stukje van de staartvin af. Verder zijn er geen door de maaikorf verwonde vissen gevonden… Dus dat valt mee.
Alle 7 aangetroffen vissoorten zijn wel vaker in de Meulereed gezien. Eerder zijn er in dit natuurgebied echter tevens 9 andere vissoorten vastgesteld. Bovendien zijn sommige hiervan hier pas na de aanleg van de vistrap ontdekt!
