‘Dynamische Getijdenwijzer’ te weinig effect
Technisch werkt het prima. De dynamische getijdenwijzer bij natuurgebied Westhoek vertelt bezoekers om de kwelder bij hoogwater te mijden om de duizenden rustende vogels niet te verstoren. Bij laagwater klapt het bord om en lezen bezoekers dat ze welkom zijn. De ervaringen van de eerste zes maanden leren dat het systeem goed werkt, maar het bezoekers onvoldoende tegenhoudt om de kwelder bij hoogwater op te lopen. In de verte zien ze andere mensen op de rand van de kwelder zitten en dat trekt aan.
Na een ‘nulmeting’ in 2020 keken waarnemers van Sovon Vogelonderzoek op verschillende momenten hoe vaak en waardoor de vogels op de hoogwatervluchtplaats bij Westhoek werden verstoord. In 1 op de 3 gevallen vlogen de vogels overduidelijk voor mensen op. In de overige gevallen ging het om bijvoorbeeld roofvogels of stijgend water. Na plaatsing van de ‘dynamische getijdenwijzer’ werden de metingen herhaald, maar was er weinig verschil te zien. Nog steeds werden de vogels regelmatig door mensen verstoord.
Interviews
Studenten van de Stenden Hogeschool in Leeuwarden observeerden het gedrag van bezoekers van de kwelder en namen daarnaast ook enkele tientallen interviews af. In sommige gevallen zagen ze dat mensen na het lezen van het verzoek om de kwelder niet te betreden ook echt omkeerden. Minstens zo vaak zagen ze dat mensen het bord negeerden of, als ze de boodschap wel hadden gelezen, alsnog doorliepen richting de waterlijn. De motivatie bleek vaak dat er al mensen aan de rand van de kwelder zaten.
Aantrekkingskracht sterker dan waarschuwingsbord
‘Vooral vogelaars en fotofotografen lopen door’, vertelt projectleider Arnold van Kreveld van Vogelbescherming Nederland. ‘Zij willen bij hoogwater de vogels van dichtbij bekijken en fotograferen en zitten dan stil aan het einde van het kwelderpad en denken ze niet te verstoren. Maar dat doen ze wel. Ze merken niet goed dat veel vogels afstand houden, zeker grote soorten zoals de wulp.’
Een belangrijker verstoring blijkt de aantrekkingskracht van al die fotografen op het andere bezoek. ‘Als er al mensen aan de rand van de kwelder zitten, ‘dan is het blijkbaar wel oké’, zo lijkt de redenatie. Daardoor is de aantrekkingskracht van de al aanwezige sterker dan de remmende werking van een waarschuwingsbord.’, vertelt Arnold.
Van pilot naar aanbevelingen
De getijdenwijzer heeft niet geleid tot het gewenste resultaat, maar het heeft wel een aantal belangrijke inzichten opgeleverd die anders onbekend waren gebleven. Dat de getijdenwijzer zoals hij nu geplaatst is onvoldoende blijkt te werken, is belangrijke kennis en óók een resultaat. Er is voor deze pilot bewust gekozen om de dynamische zonering op vrijwillige basis in te zetten. Dit was nog nooit eerder getest. Daarbij trekt een paar andere leerzame lessen uit dit experiment. Technisch werkt het systeem, dat op het juiste moment bij hoogwater waarschuwt. Hiermee kan de projectgroep verder nadenken over dergelijke verbeteringen zoals een aftelklok, zodat ook duidelijk is hoe lang je nog op de kwelder mag blijven. Daarnaast moet de informatie ook nog in verschillende talen beschikbaar worden. Ook zou een tijdelijk verbod, inclusief handhaving, kunnen werken. Deze opties worden verder onderzocht in de komende jaren van Fase 2 van Wij&Wadvogels. Van aftelklok tot handhaving.
‘Voor de rust van de vogels is het belangrijk dat er zo weinig mogelijk menselijke verstoring is. Dat hier meer voor moet gebeuren blijkt uit deze pilot. Wat dat aangaat is deze zeer waardevol.’
Jan Jelle Jongsma, districtshoofd bij It Fryske Gea
Wij & Wadvogels
Negen organisaties, waaronder Vogelbescherming, slaan de handen ineen voor het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. Dit gebeurt in de vorm van het meerjarige samenwerkingsprogramma Wij & Wadvogels dat in 2020 is gestart. Het bestaat uit concrete maatregelen op plaatsen waar vogels broeden en rusten, zoals nestbescherming, aanleg van broedeilanden en herstel van hoogwatervluchtplaatsen. Daarnaast worden bewoners en bezoekers bewust gemaakt van het belang van rust voor vogels en hoe je van het Waddengebied kunt genieten zonder vogels (onbedoeld) te verstoren. Wij & Wadvogels wordt financieel mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het ministerie van LNV en de drie Waddenprovincies.
In het meerjarige samenwerkingsprogramma ‘Wij & Wadvogels’ werken Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Natuurmonumenten, Rijksuniversiteit Groningen, Staatsbosbeheer, The Fieldwork Company, Vogelbescherming Nederland en de Waddenvereniging aan het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. ‘Wij & Wadvogels’ wordt mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het ministerie van LNV en de drie Waddenprovincies.
