Op pad met Kees Vanger
‘Het mooiste aan het molenaarschap? Dat is het tot leven brengen van die eeuwenoude techniek. En het buiten zijn.’ Aan het woord is Kees Vanger. Met twee andere vrijwilligers houdt hij voor It Fryske Gea de wieken van De Gooijer draaiende, een monumentale molen vlakbij Wolvega in de Lendevallei.
‘Mijn hart ligt bij poldermolens, die staan vaak op prachtige locaties middenin de natuur. Kijk om je heen, schitterend toch? Nederlandser dan dit wordt het niet.’ – Kees Vanger
Die techniek tot leven brengen is niet een kwestie van vijf minuten. Het kost Kees zo’n drie kwartier, maar hij vindt het prachtig werk. ‘De molen op de wind zetten, van de rem halen en dan die beweging… het gesuis van de wieken, het stromen van het water… Geloof me, dat is een magisch moment!’ Al meer dan veertig jaar is Kees actief als molenaar, verschillende molens in Noord-Nederland heeft hij al onder handen gehad. De laatste vijf jaar is hij, als het weer gunstig is, op zaterdagmiddag bij De Gooijer te vinden. Meestal met de andere molenaars: Andrien Muijsers en Linda de Vries. ‘We laten de wieken draaien, geven rondleidingen en doen allerhande klusjes in en om de molen.’
Over dat laatste maakt Kees zich weleens zorgen. Volgens hem zijn de maalomstandigheden niet meer zo goed als wel geweest is en dat heeft te maken met het veranderende landschap. ‘Het groeit hier snel dicht. Bomen zijn prachtig, maar niet om een molen heen, want dat hindert de windvang. Ook de waterplanten in de sloot maken het malen lastiger. Als de molen hard maalt is er niet genoeg tegendruk omdat er minder watertoevoer is. Het zou fijn zijn als de begroeiing iets minder weelderig haar gang zou mogen gaan. Dat is ook voor het zicht van belang, want op deze manier is de molen over tien jaar niet meer van ver te zien, dan staat hij midden in het bos en is de landschappelijke functie weg. Zonde, want is cultuurhistorische waarde niet net zo belangrijk als natuurlijke waarde?’
Van scheef naar recht: fundering aangepakt
Wie De Gooijer het afgelopen half jaar wilde bewonderen, had pech: de molen was niet toegankelijk en er stonden grote hekken omheen. Hoewel It Fryske Gea het bouwwerk onderhoudt met een meerjarenprogramma, ontdekten de molenaars zes jaar geleden dat er iets mis was: de koningsspil draaide niet meer soepel. Toen de wieken even later bijna de uitschotbak raakten, was het duidelijk: de molen zakte scheef. Reden genoeg om de fundering te herstellen en de molen recht te zetten. ‘Dat is afgelopen winter gebeurd,’ vertelt districtshoofd Michel Krol. ‘Er is om de bestaande fundatie heen een betonnen ringbalk gestort die als een soort harde schijf fungeert. 16 palen van 11,5 meter zijn de grond in gegaan. Op die diepte zit een harde zandlaag waar het geheel nu op leunt. Daarna is het houtwerk binnen opgekrikt om zo het bovenste gedeelte weer recht te zetten.’ Een grote klus die volgens Krol goed verliep: ‘Wieringa Bouwadvies uit Winsum (Gr.) begeleidde het project en de uitvoering was in handen van Molenbouw Dijkstra uit IJlst. Beide zijn gespecialiseerd in molenrestauratie.’ Het restauratieproject is financieel mogelijk gemaakt door de provincie Fryslân, de Nationale Postcode Loterij, het Molenfonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Van Heloma Stichting. Na een jaar stilstand draaien de wieken nu weer en kan het rijksmonument voor de toekomst behouden worden.
