Weidevogels terug in Eanjumerkolken
De grote populatie weidevogels van weleer in de Eanjumerkolken bij Anjum was de laatste jaren gedecimeerd. Tijd voor actie! Door samenwerking met projecten als Wij & Wadvogels en Súd Ie, Wetterfront Dokkum vormde It Fryske Gea de Eanjumerkolken weer om tot een gebied om trots op te zijn. En de weidevogels? Die zijn terug! In 2022 werden maar liefst 160 broedparen geteld, tegen zo’n 15 in 2009.
“Door het terugbrengen van greppels, het verhogen van het waterpeil en een mooie samenwerking tussen It Fryske Gea en de pachters is al veel verbeterd, maar het doel is om het gebied nog geschikter te maken voor de weidevogels”, vertelt Bauke Dijkstra, opzichter district Noard. “Het is toch prachtig dat we vorig jaar zoveel broedparen telden: 14 grutto, 41 kievit, 21 tureluur, 10 scholekster en 3 veldleeuwerik. Nog los van de broedparen van gele kwikstaart, graspieper, bergeend, krakeend, kuifeend en slobeend. En niet te vergeten nesten van watersnip en zomertaling. Zelfs de kluut is weer teruggekeerd. Hoe mooi kan het zijn?”
Elkaar versterken
In de tijd dat It Fryske Gea besloot de Eanjumerkolken aan te pakken, startte ook het project Wij & Wadvogels voor het verbeteren van de omstandigheden voor broedende, rustende en foeragerende vogels in het Waddengebied. Een ander project waar It Fryske Gea op aansloot is het project Súd Ie, Wetterfront Dokkum voor het weer bevaarbaar maken van de vaarroute tussen Dokkum en Oostmahorn. De Suder Ie, die gedeeltelijk samenvalt met de grens van de Eanjumerkolken, is een oude slenk die vanuit de Waddenzee het land inliep. Door de tijd heen verloor dit water onder meer door de aanleg van bruggen de functie van vaarroute. Ook de sterk verminderde ecologische kwaliteit van de Suder Ie vroeg om herstel.
Via de sluizen van het Lauwersmeer probeert Wetterskip Fryslân zoveel mogelijk vis terug te krijgen in de Friese boezem. Hindernissen zoals stuwen, gemalen en sluizen maken ze toegankelijk. “De Eanjumerkolken is aangewezen als paai- en opgroeigebied voor onder meer de driedoornige stekelbaars en de glasaal. Daarvoor moeten ze natuurlijk wel het gebied in en uit kunnen trekken. Sinds 2013 zijn in dit kader al veel projecten afgerond. De oevers van de Súd Ie zijn natuurlijker gemaakt, de afwatering is verbeterd en de waterhuishouding is aangepast. Er zijn ook vispassages gerealiseerd en duikers vervangen.”
Pachters en weidevogels
Van de hogere waterpeilen, dankzij vispasseerbare stuwen, profiteren ook de weidevogels in dit voor hen zo belangrijke gebied. Het beheer, inclusief het onderwater zetten van percelen en het weer afvoeren van water, gebeurt in overleg met de pachters. De weidevogelcoördinator zorgt voor de planning van een werkbaar mozaïek van beweiden, maaien en waterbeheer.
“Zo’n lappendeken is zeer gunstig voor de weidevogels, maar onze pachters moeten in het voorjaar natuurlijk wel weer het land op kunnen. Door goed overleg ben je samen sterk. Boeren hebben land nodig en wij hebben de boeren nodig, want zij hebben het juiste materieel en het vee. Vee is namelijk ook een mooie toevoeging voor het weidevogelbeheer. Vee zorgt voor leven, structuur en natuurlijke bemesting waar insecten op afkomen. Bovendien floreert daardoor het bodemleven. Omdat vee ook nesten kan vertrappen, kijken we goed waar het kan lopen. Kleine aantallen kunnen het gebied mooi kaal houden, ook weer goed voor de kuikens die vanuit het lange gras al snel naar de kale stukken trekken. Rondom de Eanjumerkolken zorgt het Agrarisch Collectief Waadrâne met agrarisch natuurbeheer ook nog voor een schil ter versterking van het kerngebied.”
“De lage graslanden zijn ook een ideale habitat voor planten,” stipt Bauke nog even aan. “De behaarde boterbloem bijvoorbeeld, maar ook kamgras, melkkruid en zilte schijnspurrie profiteren van de brakke plekken waar nog sprake is van zoute kwel. Het is geweldig om te zien hoe we een gebied samen in korte tijd zo kunnen verbeteren. En met een nieuw project onder de vlag van Wij & Wadvogels 2e fase kunnen we de komende jaren nog een slag maken.”
Over de Eanjumerkolken
De Eanjumerkolken is een kleinschalig natuurgebied van 141 hectare bij het dorp Anjum – Eanjum in het Frysk, vandaar de naam. Met twee cultuurhistorische elementen in de vorm van eendenkooien en de verspreid liggende drinkdobben, is het een uniek gebied. Tot het afsluiten van de Lauwerszee in 1969 was het een laaggelegen, slecht ontwaterd gebied waarvan het oorspronkelijke karakter door de ruilverkaveling in 1950 sterk was aangetast. De eendenkooien waren toen al eigendom van It Fryske Gea en in 1953 gebeurde dat ook met de laaggelegen graslanden.
