Bijzondere ontdekking op de Mokkebank

foto: Addertong op de Mokkebank door Rudy Offereins

Deze zandplaat met enkele eilandjes langs de kust bij Laaxum bestaat uit nat tot vochtig grasland, rietland en struweel. Vooral het vochtige hooiland herbergt grote aantallen bijzondere plantensoorten als de echte koekoeksbloem, grote ratelaar, moeraslathyrus en diverse orchideeënsoorten. Dit geeft het landschap een zeer fraaie, bonte kleur.

Addertong of voor de Friezen Njirretong

Voor wie verlegen zit om een mooie studie, dan raden wij zeker het leren van plantennamen aan. Als Friezen hebben we al de mazzel dat we er vaak een mooie Friese naam tegenaan kunnen gooien, maar de wetenschappelijke namen zijn toch wel het meest indrukwekkend. Prachtig! Dat vinden vooral de diehards binnen de club. Deze delen wij dan ook graag met jullie. Want de Ophioglossum vulgatum is anders dan de lange naam doet vermoeden maar een klein, onopvallende plantje.

Een varen plant, maar dan net anders

Toch doet hij zijn naam zeker eer aan! Het plantje heeft een opvallende vorm en bestaat uit twee gesteelde bladdelen, waarvan één vruchtbaar is en de andere onvruchtbaar. Het onvruchtbare bladdeel is eivormig tot langwerpig met een toegespitste top en lijkt wel een beetje op een uitstaande spade (denk hierbij aan de vorm van de schop die je in de tuin gebruikt). En het vruchtbare bladdeel is het smalle gedeelte dat bestaat uit een zogenaamde sporenaar, waar sporendoosjes inzitten (lijkt op de tong van een adder). De wetenschappelijke naam verwijst hier ook naar, want de Griekse namen ‘ophis’ en ‘glossa’ betekenen respectievelijk ‘slang’ en ‘tong’. De bijzonder gevormde bladeren doen je misschien helemaal niet denken aan een varenplant, toch is de Addertong dit wel.

Explosieve toename

Ongeveer tien jaar geleden waren er twee groeiplekken van de Addertong. Eén op de Mokkebank en één op de Koaiwaard. Waar tijdens de inventarisatie in 2016 op de Mokkebank maar één groeiplek werd gezien, zag Henk dit jaar wel zeven! Met in totaal duizenden exemplaren, het lijkt wel of er een explosie van sporendoosjes. De Addertong komt langs de Friese IJsselmeerkust nu dan ook het meeste voor op de Mokkebank. Deze toename is super, vooral als je je bedenkt dat het plantje landelijk helaas drastisch afneemt. Dit komt door verdroging, verruiging en verzuring. Addertong groeit het beste tussen lagere vegetaties. Wordt dit hoger dan tien centimeter, dan verstikt de plant. Het goede hooilandbeheer in de Mokkebank heeft dus zeker zijn ‘sporen’ afgeworpen.

Gelukkig kom je het plantje naast de Friese IJsselmeerkust in Fryslân ook nog tegen op Amelân, in de natte duinvalleien van ‘t Oerd. In de veenmosrietlanden van de Alde Feanen en op het talud van de Slachtedyk ter hoogte van Frentsjer. Allemaal plekken waar de bodem bestaat uit kalkrijk zand, leem of veen. Dus als je binnenkort in één van deze gebieden wandelt, denk dan aan de Addertong en verras je wandelpartner met de eigenaardigheden van dit plantje. Vergeet vooral niet de Griekse naam quasinonchalant te noemen 😉