Ontwikkeling It Kathûs en fûgeltjeslân
De Soarremoarsterpolder bestaat voornamelijk uit ‘fûgeltsjelân’, boerenland voor weidevogels. In september 2022 kocht It Fryske Gea ruim 40 hectare van dit land bij Nes. It Fryske Gea werkt voor het weidevogelbeheer vaker samen met boeren in de omgeving. De extensieve, biologische of biologisch dynamische bedrijfsvoering van boeren uit Nes e.o. (via gebiedscoöperatie It Lege Midden) is precies wat dit weidevogelland nodig heeft. It Fryske Gea verpacht de grond daarom aan die boeren.
De grond tussen Nes en Aldeboarn bestaat uit veen met een laagje klei eroverheen en is nooit onderdeel geweest van ruilverkaveling en goed is onderhouden door generaties boeren. Dat in combinatie met een hoge waterstand, kruidenrijk grasland en zorgvuldig weidevogelbeheer maakt de grond populair bij grutto, kievit, tureluur en andere weidevogels.
In samenwerking met de nieuwe generaties boeren die al actief zijn in de Soarremoarsterpolder, wil It Fryske Gea het land verder ontwikkelen voor de weidevogels van Fryslân. De waterhuishouding bijvoorbeeld, kan nog beter. Er liggen mooie kansen voor weidevogels op de onaangeroerde, eeuwenoude percelen. Zo sluit deze aankoop perfect aan bij het Aanvalsplan Grutto en bij Stean foar it Fean, de veenweidevisie van It Fryske Gea.
De autentieke stelpboerderij ’t Kathûs
In 2020 overleed Ane Sjoerd Peenstra. Hij was de laatste van generaties boeren – eigenaren en pachters – op ‘t Kathûs bij Nes. Peenstra liet zijn land en de boerderij na aan Stichting Leppehiem in Akkrum, die het in 2022 verkocht aan It Fryske Gea. Naast behoud van het weidevogelland in de Soarremoarsterpolder, heeft It Fryske Gea zich ook tot doel gesteld de authentieke stelpboerderij te behouden.
De boerderij ‘t Kathûs staat op een erf van ongeveer een hectare. De plek in het landschap is bijzonder, zeker gezien de relaties met het voormalige Klooster Nes. It Fryske Gea wil de komende tijd meer onderzoek doen naar de cultuurhistorische waarden van het omliggende landschap, het erf en de boerderij zelf.
Toekomstbestendige exploitatie
Hoewel de stelpboerderij veel aandacht nodig heeft, is hij zowel van binnen als van buiten grotendeels in originele staat. It Fryske Gea richt zich in de komende jaren op het achterstallig onderhoud van het pand en een toekomstbestendige exploitatie van het gebouw. Welke functie(s) het gebouw krijgt is nog niet vastgesteld, maar de originele elementen van de typisch Friese boerderij die bewaard zijn gebleven, krijgen daarin zeker een plek.
