{"id":31675,"date":"2008-05-20T00:00:15","date_gmt":"2008-05-19T22:00:15","modified":"2020-05-20T13:53:23","modified_gmt":"2020-05-20T11:53:23","slug":"veldonderzoek-noard","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.itfryskegea.nl\/nieuws-publicaties\/nieuws\/veldonderzoek-noard\/","title":{"rendered":"Veldonderzoek in district Noard"},"content":{"rendered":"

Foto: Zilveren maan in het B\u00fbtefjild<\/em><\/p>\n

Begroeiing in het reservaat<\/h2>\n

De Zilveren maan en de waardplant Moerasviooltje komen van nature voor in blauwgraslanden en veenmosrietlanden, vegetatietypen van zwak zure, schrale hooilanden. Veel planten van deze vegetatietypen zijn in de Ottemalannen en Durksp\u00f4le (de betreffende hooilanden in het reservaat) verdwenen. Denk hierbij aan de soorten Spaanse ruiter, Moeraskartelblad, Kleine valeriaan en in het laatste decennium Blauwe knoop. Het Moerasviooltje is gereduceerd tot marginale groeiplekjes. Ook minder kritische, maar belangrijke, nectarplanten zijn sterk afgenomen en teruggedrongen tot oever- en randzones. Een teleurstellende en zorgwekkende ontwikkeling. In het begin van de eeuw zijn echter veel maatregelen uitgevoerd om het gebied te herstellen en geschikt te maken voor karakteristieke soorten.<\/p>\n

Dagvlinders spotten<\/h2>\n

Vrijwilliger Freek Nijland monitort de dagvlinders van de Ottemalannen sinds 1986 langs twee vaste routes. Ook noteert hij de nectarplanten die bezocht worden. De routes zijn aansluitend en hebben in totaal een lengte van meer dan anderhalve kilometer. Tot en met 1990 heeft Freek in totaal 650 Zilveren manen geteld met 154 exemplaren als hoogste tijdens een bezoek. De belangrijkste nectarplanten waren Kale jonker, Echte koekoeksbloem, Watermunt en Grote kattenstaart.<\/p>\n

Herinrichting voor nectarplanten<\/h2>\n

In 2001 is het B\u00fbtefjild heringericht, waarbij ook maatregelen zijn uitgevoerd in de Ottemalannen. Het gebied is vernat door de aanleg van een hoogwatercircuit en ruigte is verwijderd. In de winter van 2004-2005 zijn ook nog stimuleringsmaatregelen gerealiseerd ten behoeve van de Zilveren maan. Bagger werd verspreid op oeverzones, er werd gericht maaibeheer uitgevoerd en er werden brandplekken gemaakt. Het doel was de ontwikkeling van nectarplanten te stimuleren.<\/p>\n

\u201c Algemene graslandvlinders zijn sterk afgenomen, soorten van zomen en randen nemen toe \u201d<\/p><\/blockquote>\n

In 2006\u00a0 stelde Freerk vast dat de nectarplanten alarmerend afnemen. De Echte koekoeksbloem is in aantal verminderd en het Koninginnekruid en Watermunt zijn verdwenen. Mogelijke oorzaken? Freerk noemt verruiging en verzuring. In diezelfde periode is ook de Zilveren maan verdwenen. Daarnaast zijn algemene vlindersoorten als het Bruin zandoogje en het Zwartsprietdikkopje sterk afgenomen. De achteruitgang van nectarplanten is de belangrijkste factor voor de teloorgang van de Zilveren maan.<\/p>\n

Ontwikkeling van vlinders in het gebied<\/h2>\n

Als we kijken naar de telgegevens van Freek met de jaren, blijkt hieruit dat de afname van het Bruin zandoogje en Zwartsprietdikkopje als algemeenste soorten is gestabiliseerd. Het Groot dikkopje, dat op de Rode Lijst de status \u2018gevoelig’ heeft, lijkt zelfs weer toe te nemen. Net als het Bont zandoogje en de Citroenvlinder. Een typische graslandvlinder\u00a0 is na vanaf 2020 niet meer waargenomen en lijkt verdwenen. Het gebied lijkt te nat voor deze soort en de omgeving buiten het natuurgebied is ongeschikt door het ontbreken van kruidenrijke graslanden. De Zilveren maan is helaas ook nooit meer waargenomen.<\/p>\n

Veranderend beheer, veranderende natuur<\/h2>\n

Het gebied bestond vorige eeuw uit zwak zure schrale hooilanden. Tegenwoordig maakt het gebied een ontwikkeling door naar zuurdere veenmosrietlanden en zelfs veenheide. Soorten als Sterzegge, Ronde zonnedauw en Gewone dophei nemen toe. Verruiging met Pijpenstrootje ligt nog steeds op de loer, dus consequent zomermaaibeheer is noodzakelijk. De aanleg van de het hoogwatercircuit heeft ook een positieve werking gehad op het aantal soorten. Langs de oever zijn interessante verlandingsvegetaties ontstaan met Galigaan, Krabbenscheer, Moerasvaren en hier en daar Moerashertshooi.<\/p>\n

De Gevlekte witsnuitlibel wordt de laatste jaren waargenomen en in 2019 ook de Sierlijke witsnuitlibel.<\/p>\n

Watervogels in het B\u00fbtefjild<\/h2>\n

In het B\u00fbtefjild zijn de tellingen van watervogels nog nooit belicht. Terwijl het gebied, door haar weidsheid en grote oppervlaktes open water, juist zeer aantrekkelijk is voor diverse trekvogels. Vrijwilliger Jappie Seinstra maakte het verschil en verzorgde de gegevens vanaf 2000 voor de drie deelgebieden: Bouwepet e.o. (123 ha), het Ottema-Wiersmareservaat e.o. (276 ha) en de Sippen Finnen e.o.(315 ha). De telgebieden bevatten ook omliggende landbouwgronden.<\/p>\n

Er is voor de periode 2000 tot en met 2019 per telgebied gekeken naar het aantal verschillende soorten, de Rode Lijst-soorten en de top 10 van de meest voorkomende soorten. De telgebieden vari\u00ebren van west naar oost in weidsheid door de aanwezigheid van open water, rietvelden, graslanden en (broek)bossen. In alle drie telgebieden zijn Brandgans, Kolgans, Grauwe gans, Stormmeeuw en Wilde eend de meest voorkomende trekvogels.<\/p>\n

\u00a0\u201c Opvallend zijn de grote groepen rustende eenden in de Bouwepet \u201d<\/p><\/blockquote>\n

Uit de analyse blijkt dat de rietvelden, omliggend graslanden en vooral het open water van de Bouwepet een belangrijk rustgebied zijn voor veel trekvogels. In totaal zijn in dit telgebied 66 trekvogelsoorten vastgesteld, waarvan tien soorten van de Rode Lijst van doortrekkende en overwinterende vogels. Bijzondere watervogels zijn bijvoorbeeld het Nonnetje, de Grote zaagbek, de Brilduiker en de Pijlstaart. Opvallend zijn de grote groepen rustende eenden op het water als Wintertalingen, Krakeenden, Smienten, Kuifeenden en Slobeenden in de Bouwepet. De rietvelden blijken een waardevolle rustplek te zijn voor overtrekkende Watersnippen.<\/p>\n

Vogeltellingen in de Binnemiede- en Weesh\u00faspolder<\/h2>\n

In 2019 is in kader van de SNL een integrale broedvogelterritoriumkartering gedaan van de Binnemiede- en Weesh\u00faspolder aan de westkant van de Grutte Wielen. Een broedvogelterritorium is een gebied dat een vogel verdedigt om in te kunnen broeden. Bij zo’n kartering worden deze territoria zo goed mogelijk in kaart gebracht volgens vaste telrichtlijnen. Deze kartering is uitgevoerd door Sovon. De polder is 179 hectare groot, waarvan 162 hectare in beheer bij It Fryske Gea. Het is \u00e9\u00e9n van de weinige gebieden met een relatief hoge weidevogeldichtheid. De weidevogelpopulatie is over het algemeen redelijk stabiel. Dit blijkt ook uit de tellingen van vrijwilligers Piet Braam en Freek Nijland.<\/p>\n

Broedvogelsoorten
\n<\/strong>In totaal zijn er 39 broedvogelsoorten vastgesteld. Daarvan staan veertien soorten op de Rode lijst van bedreigde en kwetsbare vogels, namelijk Zomertaling (bedreigd), Slobeend (kwetsbaar), Wintertaling (kwetsbaar), Roerdomp (kwetsbaar), Wulp (kwetsbaar), Grutto (gevoelig), Kemphaan (ernstig bedreigd), Watersnip (bedreigd), Tureluur (gevoelig, Veldleeuwerik (gevoelig), Snor (kwetsbaar), Gele Kwikstaart (gevoelig), Graspieper (gevoelig) en Kneu (gevoelig).<\/p>\n

De tien meest voorkomende broedvogels waren achtereenvolgend Veldleeuwerik (84 territoria), Kievit (74), Grutto (53), Graspieper (51), Tureluur (39), Wilde eend (38), Krakeend (35), Rietzanger (35) en Kleine karekiet (20).<\/p>\n

Graslandtellingen
\n<\/strong>Bijna het hele oppervlakte van de Binnemiede- en Weesh\u00faspolder kenmerkt zich door \u2018vochtig grasland\u2019, namelijk 155 hectare. Slechts \u00e9\u00e9n hectare is \u2018nat schraalland\u2019 met plantensoorten als Spaanse ruiter, Moerasviooltje en Veenpluis.<\/p>\n

Uit de kartering komt naar voren dat alle voor de Subsidieregeling Natuur & Landschap (SNL) belangrijke weidevogels in het gebied voorkwamen, behalve Kwartelkoning. Logischerwijs zaten de territoria van deze soorten grotendeels in \u2018vochtig grasland\u2019. In het kleine stukje \u2018nat schraalland\u2019 kwam ook de Tureluur voor en de Wintertaling is gespot in het \u2018gemaaid rietland\u2019 net buiten het grasland. Ecologisch gezien vormen de graslanden en de weidsheid daaromheen tezamen het totale leefgebied van weidevogels.<\/p>\n

Gespotte eenden<\/strong>
\nVan de eenden was algemene Krakeend het talrijkst. Een deel daarvan zat in de oeverzoom langs de Murk en in moerassige delen langs de Grutte Wielen. De Slobeend bleek veel schaarser met acht territoria, net als de Zomertaling met twee territoria. Deze eendensoorten waren meer te vinden bij slootjes en plasdrassen.<\/p>\n

Weidezangvogels<\/strong>
\nWat betreft de weidezangvogels was de Veldleeuwerik prominent aanwezig. Afgezien van het uiterste noordoosten, kwam de soort feitelijk overal in het gebied voor. Het meest in bloemrijk hooiland met een tamelijk open vegetatiestructuur, het minst in percelen met langere en dichtere begroeiing zoals Gestreepte witbol. De territoria van Graspieper (51) vallen duidelijk meer samen met sloot- en bermranden, of ruigere graslanddelen. Ook de Gele Kwikstaart (12) laat meer deze voorkeur zien, met een klein aantal dat zich bij de noordelijke plasdras bevond. Daar nestelden en foerageerden ze (in de modderige delen) van de hogere randvegetatie met Gele lis, Pitrus en Rietgras.<\/p>\n