Het krijgsverloop van de Friese waterlinie

De Friese Waterlinie in de Stellingwerven en Opsterland moest de opmars naar Leeuwarden en de overige Friese steden verhinderen. Een ring van schansen en laag gebied dat onderwater kon worden gezet, golden als belangrijkste verdediging. De meeste schansen waren voorzien van stervormige aarden wallen en grachten en lagen langs handelsroutes en belangrijke doorgangswegen en vaarten. Ze zijn eind zestiende eeuw opgeworpen tijdens de Tachtigjarige Oorlog met de Spanjaarden. Nog geen honderd jaar later speelden ze opnieuw een cruciale rol als laatste verdedigingslinie tegen het leger van Bommen Berend.

Friezen verschansen zicht achter een linie

Tijdens het Münsterse offensief werden de schansen opnieuw getest. De riviertjes de Lende en Tsjonger en de schansen bleken een geducht obstakel. Münsterse troepen rukten eind september 1672 met tweeduizend man op naar de Blessebrugschans. Ze dreigden deze te overlopen, maar Staatse soldaten gelegerd in Wolvega wisten de aanval af te slaan.

Het volgende jaar opende Bommen Berend nogmaals de aanval. Dit keer werden dammen in de rivieren aangelegd. Maar door de droge zomer waren zowel in de Lende als de Tsjonger de waterstanden zo laag dat de troepenmacht op 24 augustus ongehinderd over wist te steken. De Bekhofschans viel, de wachten vuurden een kanonskogel af om Oldeberkoop te waarschuwen, maakten het geschut onklaar en kieperden het in de gracht. Daarna gaven ze zich over. Ook de troepen in de Blessebrugschans delfden het onderspit.

Hierdoor lag de weg naar Heerenveen en daarna Leeuwarden voor de vijand open. De kansen keerden doordat zware regenval en een stevige noordwester storm het water vanuit de Zuiderzee in de rivieren opstuwde. De waterlinie bleek eindelijk te werken. Uit angst afgesneden te raken van Steenwijk trokken de vijandelijke troepen zich op 30 augustus terug. De dreigende ramp was voorgoed afgewend. Friesland haalde opgelucht adem.

“De schansen vertellen niet alleen het verhaal van de Friese waterlinie, ze zetten ook de schijnwerpers op het landschap. De gekozen plekken voor de verdedigingswerken lagen op zandruggen of beschermden wegen door moeilijk begaanbare veenmoerassen zoals langs de Lende. Het zijn markante leestekens die het waard zijn te behouden.”

Schansen van groot belang voor Lendevallei

De Lendevallei bleef tot ver in de twintigste eeuw gevoelig voor overstromingen. De Bekhofschans en Blessebrugschans creëerden tot ver voorbij Wolvega een brede waterplas. Zowel bij de Kontermansbrug over de Lende bij De Hoeve als bij de Bekhofschans zijn recent oude meanders van de rivier hersteld, zodat weer iets van de vroegere kronkelende loop terug te zien is. Het uitgraven van oude meanders komt ook het natuurherstel ten goede. De otter zwemt steeds verder de Lende op, en ook orchideeën, moeraswolfsklauw, libellen en vlinders profiteren van een hogere waterstand.

Eropuit

Waar kun je deze schansen vinden?

Gebied: Lendevallei
  • directions_bike
  • family_restroom
  • hiking
Lendevallei
Maak een wandeling door het moerasbos of een fietstocht lang de beek. Geniet onderweg...
Lees meer