Ambassadeur van schoon water
Tot eind jaren tachtig van de vorige eeuw hoorde de otter er gewoon bij in ons waterrijke land. Helaas stierf het prachtige dier, vooral door vervuiling van water en bodem, maar ook door verkeer, versnippering van het leefgebied en verdrinking in visfuiken en muskusrat-vallen volledig uit. Een ware wake-up call voor schoner water. De otter moest terug. Eind jaren negentig werd een herintroductieprogramma opgestart met ook aandacht voor onderzoek, veiligheid en monitoring. De eerste dieren werden in 2002 uitgezet in De Weerribben/Wieden. Daarmee was de ambassadeur voor schoon water terug.
Medewerker Tom Jager van It Fryske Gea is één van de mensen die vanaf de start is betrokken bij het het Otterprogramma (1999) dat aan de basis staat van de herintroductie van de otter in Nederland. “Na de voorbereidingen van het programma, begon het in 2002 pas echt te leven toen de eerste otters werden uitgezet in de Weerribben. Het duurde even, maar weldra vonden wij ook ottersporen in de Lendevallei. Via de Rottige Meenthe vonden ze hun weg naar de Friese wateren. Zo vertoeft het dier bijvoorbeeld graag in De Alde Feanen, maar de laatste jaren struinen ze overal in de natte gebieden om. Er is er zelfs één gesignaleerd in de Diakonievene. Overigens niet vreemd want ook langs de Tsjonger hebben we sporen gevonden, dus ze gaan best wel op avontuur.”
Ideaal leefgebied
Nog altijd is Tom, als medewerker in district Súd, zeer betrokken bij de otter en monitort hij de aanwezigheid in de natte gebieden van ‘zijn district’. En dan vooral in de Lendevallei, een beetje de doorvoerhaven vanuit De Weerribben/Wieden dat de grootste populatie in ons land herbergt. Van de uitwerpselen (ook wel spraints genoemd) die hij en de vrijwilligers vinden, sturen ze monsters naar de Wageningen Universiteit. Daaruit bleek dat er vorig jaar acht verschillende otters in de Lendevallei bivakkeerden. “De uiterdijken van de Lende, plus de grote moerasgebieden met petgaten, zijn natuurlijk ook een ideaal leefgebied. Vooral nu hier rond Wolvega grote stukken weiland zijn omgevormd tot natte natuur, met aandacht voor recreatie.”
Op zoek naar sporen
Samen met Tom nemen we een kijkje in het gebied. Ook zien we wat wordt gedaan om ze veilig de wegen over te laten steken. “Vorig jaar zijn in Fryslân maar liefst 69 otters doodgereden, bijna de helft van de populatie in onze provincie. En bijna evenveel als er jaarlijks bijkomen. Met rasters en droge faunabuizen proberen we dit probleem te tackelen.” We lopen nog maar net op de polderdijk of Tom stopt en wijst op een wissel. Duidelijk is te zien waar de otter uit het water komt en via een smal paadje, dat door het oversteken is ontstaan, het water verderop weer ingaat. Op de polderdijk zien we nog een paar wissels, ontdekken we spraints en waar is gekrabd. Dat we en passant ook nog een paartje blauwe kiekendief zien, is een cadeautje. Net als de otters gaan ook wij het moeras in waar we de sporen kunnen blijven volgen. Opgetogen is Tom bij een wissel die dwars door het moeras leidt en als hij bij de volgende sloot een verse spraint ziet. “Hier is hij net geweest. Zo vers, kijk en ruik maar eens .” Het stinkt niet, maar de geur echt benoemen is lastig.
Veilige oversteek
De wandeling toont hoe belangrijk dit grote moerasgebied is voor het dier. Maar net zo belangrijk is dat de dieren de drukke Steenwijkerweg en de A32 kunnen oversteken. Langs deze gevaarlijk scheidingen zijn kilometerslange rasters aangebracht. Die moeten ervoor zorgen dat ze gedwongen worden om via het water de twee fikse hindernissen te nemen.
“It Fryske Gea heeft succesvol gelobbyd voor verlenging van het raster langs de A32. Het raster langs de Steenwijkerweg is vorig jaar aangebracht. Helaas is het sindsdien al vier keer flink beschadigd. Twee keer door een auto, een keer door een tractor die van de weg raakte en nog eens door slootonderhoud. Dat betekent herstellen en laat dat nou vaak het probleem zijn. Installeren gebeurt wel, maar vaak voelt niemand zich verantwoordelijk voor herstel en blijft het maandenlang vernield liggen. Ook moet de begroeiing langs het raster kort gehouden worden en is het van belang dat de faunabuizen aan beide kanten toegankelijk zijn. Beheer en zo snel mogelijk herstellen is essentieel, maar het is lastig om daar een vinger achter te krijgen. Dus is actie geboden.”
Help mee en schenk aan het Otterfonds
De otter een toekomst bieden in Fryslân, dat is het doel van het Otterfonds. Minder verkeersslachtoffers, schoner water, meer verbindingen tussen moerasgebieden en betere afspraken over de toepassing van fuiken en vallen. Zo houden we de otter in onze gebieden. Voor nu en later. Door alle ottermaatregelen versterken we de huidige otterpopulatie en indirect vele andere diersoorten. Lukt het de otter te overleven in onze natuurgebieden? Dan is het leefklimaat gezond!
Meer zien en doen?
Leer, zie en ontdek meer over de otter op www.itfryskegea.nl/otter
