Project status: Afgerond
It Fryske Gea heeft in het voorjaar van 2021 een uniek project gerealiseerd, namelijk een riettransplantatie. Riet dat in de Makkumernoardwaard van beperkte natuurwaarde was verhuisde naar de Vismigratierivier bij Kornwerderzand, waar het riet juist wel van waarde is. Samen met Provincie Fryslân en Rijkswaterstaat werken we aan de versterking van de Friese IJsselmeerkust en we zijn één van de initiatiefnemers van de Vismigratierivier. Voor beide projecten betekent de transplantatie natuurwinst.
Project info
Bij de Makkumernoardwaard zijn oude sloten uitgegraven en er is geplagd. Hierdoor is het maaiveld lager komen te liggen en is er ruimte ontstaan voor de groei van waterriet. De rietvelden die er lagen waren vrij droog en hadden daardoor een beperkte natuurwaarde. Een natte begroeiing is aantrekkelijker voor vogels om veilig te kunnen broeden en vissen om te paaien. Districtshoofd Germ van der Burg was betrokken bij de transplantatie: “Vogels broeden niet in rietland dat ‘s winter wordt gemaaid, want in het voorjaar is er dan nog geen nieuw riet. Vogels als porseleinhoen, roerdomp en baardmannetje broeden graag in oud riet dat met de voeten in het water staat. Temeer daar ze in droog riet het risico lopen dat ze bezoek krijgen van een vos of een marter.”
De rietblokken zijn uitgegraven met een speciale riettransplantatiemachine van Bagger- en Waterwerken Oosterwolde BV (BWO), waarvan er in Nederland maar één bestaat. De graafmachine is aan de voorkant voorzien van een hydraulische kuilsnijder en ‘knipt’ een rietblokken van 1 bij 2 meter met een dikte van 0,5 meter. Een schip vervoerde die blokken naar Kornwerderzand waar het riet bijdraagt aan een robuuste rietoever van 350 meter.
Germ: “De transplantatie zorgt voor sterke rietblokken: grond met rietwortel en daar bovenop rietstengels. Het is de beste manier om het overgeplante riet goed aan de praat te krijgen. Rietkruiden, schimmels en het bodemleven verhuizen mee. Wat bijdraagt aan een succesvolle ontwikkeling van nieuw rietland. Zo’n blok kan ook tegen een stootje. En ganzen vreten het niet zomaar weg. Bovendien leg je met die blokken meteen een fors rietveld aan. Stekjes planten is geen alternatief. Die zitten maar tien, twintig centimeter in de bodem. Een beetje storm en het is weg.”
De blokken riet zijn vastgezet met klei, opgegraven uit de Wide Wimerts tussen IJlst en Bolsward. En dat is niet het enige voorbeeld van hergebruikt materiaal bij de Vismigratierivier. Zo is er in de zomer van 2020 grond en zand onder water aangebracht, afkomstig uit depot Oostpoort-Harlingen en uit de vaargeulen van het IJsselmeer. Op dit zandpakket zijn stenen gelegd als bescherming tegen golfslag. Deze stenen zijn vrijgekomen bij de bouw van de nieuwe zeesluis in IJmuiden.
In de zomer van 2022 is een inventarisatie gedaan van plantensoorten in de geplagde slenk-laagte bij de Makkumernoardwaard, waar de laag riet is weggestoken. De resultaten mogen er zijn! Henk Jager (medewerker Inventarisatie & Cartografie van It Fryske Gea) benoemt een paar bijzondere soorten die zijn aangetroffen: Selderij en Moeraslathyrus zijn beide ‘vrij zeldzaam’ en heten ‘kwetsbaar’ op de Rode Lijst*. Zilt torkruid is ‘zeldzaam’ en staat op de Rode Lijst vermeld als ‘bedreigd’! Klein fonteinkruid en Stekelig gewoon kransblad zijn ‘vrij zeldzaam’ en werden beide nooit eerder waargenomen op de Makkumernoardwaard.
Andere (vrij) algemene soorten, die ook elders op de Noardwaard voorkomen, maar ook prachtig bloeiende planten zijn: Heelblaadjes, Fraai duizendguldenkruid en Watermunt.
*Rode lijsten: lijsten die soorten benoemen (in dit geval planten) die verdwenen of bedreigd zijn. Binnen de lijst worden waarden benoemd als ‘verdwenen uit Nederland’, (ernstig) bedreigd, kwetsbaar en gevoelig. Zo staat Selderij benoemd in de soort van Rode Lijst Vaatplanten.
Samen met de Waddenvereniging, Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk, NetVISwerk en Sportvisserij Nederland zijn we één van de initiatiefnemers van de Vismigratierivier. De Vismigratierivier wordt mede mogelijk gemaakt door een (extra) bijdrage van de Postcode Loterij. Dankzij de totstandkoming van de Vismigratierivier kunnen straks miljoenen trekvissen de Afsluitdijk passeren en verbetert op termijn de onderwaternatuur van het IJsselmeer en de Waddenzee. It Fryske Gea werkt ondertussen als natuurbeheerder aan de verbetering van het onderwaterlandschap voor de vissen in en rond de Friese IJsselmeerkust en in de Friese wateren.
Help mee
Met jouw steun beheren we meer dan 60 natuurgebieden, behouden we de rijke cultuurhistorie van Fryslân en versterken we de biodiversiteit. Samen zorgen we voor een gezonde leefomgeving waar mens en natuur in balans zijn.
