In de uitgestrekte graslanden van It Fryske Gea kun je een bijzondere plant ontdekken: de grote ratelaar. Deze prachtige plant, met zijn Friese naam “Rinkelbel”, verrast niet alleen met zijn uiterlijk, maar ook met het unieke geluid dat zijn zaden maken als ze in de droge planten rammelen. Dit geritsel is te horen als de plant uitgebloeid is en de zaden klaar zijn om verspreid te worden.
De grote ratelaar verschijnt op graslanden die zorgvuldig en geduldig beheerd worden. Door deze graslanden te maaien en het maaisel af te voeren, wordt de bodem minder voedselrijk, wat de grasgroei vermindert en open plekken creëert. In deze open plekken beginnen de eerste kruiden zich te vestigen: rode klaver, kruipende boterbloem en pinksterbloem. Maar als de grote ratelaar opduikt, is het echt feest voor natuurbeheerders. Deze plant helpt namelijk met de verder verschraling van het grasland.
De grote ratelaar is namelijk een halfparasiet. Hoewel hij zelf bladgroen maakt en dus aan fotosynthese doet, stelen zijn wortels vocht en voedingsstoffen uit de wortels van gras. Hierdoor groeit het gras minder hoog en ontstaat er ruimte voor andere bijzondere planten zoals echte koekoeksbloem, diverse soorten orchideeën en vele zeldzame kruiden en zeggen.
Het parasitaire karakter van de grote ratelaar houdt het gras kort, wat de biodiversiteit bevordert. Maar omgekeerd heeft de grote ratelaar zelf ook laag blijvend gras nodig om te kunnen kiemen.
Jouw hulp maakt het verschil
It Fryske Gea zet zich dagelijks in om het Friese landschap te beschermen en te behouden. Van bedreigde diersoorten tot zeldzame plantensoorten. Door natuurgebieden te beheren en te ontwikkelen, zorgen wij ervoor dat de biodiversiteit blijft groeien. Maar dat kunnen wij niet zonder jouw steun!
In It Fryske Gea
De grote ratelaar kun je in verschillende natuurgebieden van It Fryske Gea zien.
De grote ratelaar is een éénjarige plant, wat betekent dat hij elk jaar opnieuw moet bloeien en zaden moet zetten om te overleven. In tegenstelling tot veel andere bloeiende planten maakt de grote ratelaar geen winterknoppen. Voor de kieming van zijn zaden is licht nodig. Dit betekent dat de plant alleen kan groeien in graslanden die al enigszins schraal zijn, zodat de kiemplantjes niet worden overschaduwd door hoog gras. Bovendien moeten te voedselrijke graslanden al eerder gemaaid worden omdat het gras anders plat gaat liggen, in zulke situaties heeft de grote ratelaar onvoldoende tijd gehad om zaden te vormen.
“De bestuiving van de grote ratelaar door hommels is een fascinerend proces. Hommels met lange tongen, zoals de tuin- en akkerhommel, kunnen makkelijk bij de nectar. Maar hommels met kortere tongen, zoals de aardhommel, moeten ‘inbreken’ door de bloem aan de zijkant open te bijten. Ondanks hun inbraak zorgen ook zij voor de bestuiving van de plant.”
