Project status: Afgerond
De Waddenzeekust is van groot belang voor allerlei soorten vogels. In elk seizoen biedt het Wad en de kuststrook voedsel en rust. In het voorjaar is er ruimte om te broeden en jongen op te laten groeien. Om de mogelijkheden voor foerageren, broeden en rusten van vogels langs de Waddenzeekust te verbeteren en om mensen de kans te geven ervan te genieten is het meerjarige samenwerkingsprogramma Wij & Wadvogels opgezet. Samen met andere partijen en betrokkenen rondom de Waddenzeekust heeft It Fryske Gea dit programma opgezet. Hiervoor zijn werkzaamheden uitgevoerd in het buitendijkse gebied bij de kuststrook tussen Hallum en Blije.
Project info
In Noard-Fryslân Bûtendyks beheert een groot aantal pachters de gebieden van It Fryske Gea. Het vee van de pachters is belangrijk voor het onderhouden van de natuur in polders en kwelders. In Wij & Wadvogels werken we er daarom ook aan het vee veilig te kunnen laten weiden. It Fryske Gea wil mensen ook de kans te geven te genieten van de prachtige natuur en het landschap. Toegankelijkheid van de gebieden, het scheiden van vee en mensen, en natuurlijk het behoud van rust voor de vogels zijn daarbij aandachtspunten.
In het buitendijkse gebied liggen oude sluizen, ook wel zijlen. De sluizen zijn essentieel voor de afwatering van de zomerpolders. Ze brengen het zeewater na overstroming van de zomerkade weer vlot terug naar de kwelder en de zee. En in perioden met veel neerslag voeren ze ook het overtollige hemelwater af. De waterkerende deuren in de sluizen voorkomen tegelijkertijd dat water vanuit de Waddenzee de zomerpolders instroomt.
Naast de functie van de sluizen hebben deze sluizen ook een belangrijke cultuurhistorische waarde. Het zijn mooie uit steen opgemetselde waterwerken. De kracht van het water heeft het oude metselwerk in de loop der jaren flink aangetast. De sluizen zijn dus nodig toe aan restauratie. Naast het behouden van de functie van de sluizen voor waterafvoer, zijn de sluizen ook zo oorspronkelijk mogelijk hersteld. Ze zijn een onderdeel van de cultuurhistorie van dit gebied en vertellen een belangrijk verhaal over het Waddengebied. We willen graag dat dit verhaal behouden blijft.
In overleg met grondgebruikers en waterschap zijn er goedwerkende sluisdeuren gemaakt. Bij eb gaan ze open en bij vloed sluiten ze. Zo krijgt vis, die na overstroming van de zomerkade achter is gebleven in de zomerpolder, de kans om weer naar zee te zwemmen. Ook bij hevige neerslag gaan de deuren op een kier staan, zodat er dan ook uitwisseling mogelijk is voor vis tussen Waddenzee en zomerpolders.
Help kuikens overleven
Weidevogels zoals de kievit, tureluur, scholekster en grutto hebben het moeilijk in Nederland. Ze brengen te weinig jongen groot om de populatie in stand te houden. Met jouw hulp kunnen we meer weidevogelgrond veiligstellen en inrichten, waterpompen aanschaffen en broedgebieden beschermen. Geef de kuikens een kans op een toekomst!
Vanuit Ferwert loopt het historische Burmaniapaad. Een deel (2,5 km) van deze prachtige wandelroute ligt ‘bûtendyks’, maar was tot op heden niet goed bereikbaar. Om zo veel mogelijk rust te bewaren voor de vogels in het buitendijkse gebied is de route in het broedseizoen afgesloten en dat blijft zo. De route van het Burmaniapaad is ingekort, zodat er minder verstoring in het gebied zal plaatsvinden. Ook is de wandelroute nu beter toegankelijk. Naast het profijt dat de vogels hebben van meer rust op de kwelder, is het opengestelde pad dus beter toegankelijk voor publiek.
De korte route is een mooie mix van beleving van het oude cultuurlandschap en een blik op de ruige kwelder vanaf de zomerdijk in de richting van de Waddenzee. Voor de nieuwe route moest It Fryske Gea een brug verplaatsen. De brug van Oost naar West over de slenk is (iets meer naar het Zuidoosten) in Noord – Zuid richting komen te liggen.
De zomerkade in Ferwert en Blije Bûtendyks was in de afgelopen jaren verrommeld. Het hekwerk tussen pachters onderling en/of particuliere eigenaren was aan vervanging toe, de grond rond drinkwatervoorzieningen voor het vee zakte door intensief gebruik en het profiel van de dijk (de vorm) is ongelijk. Pachters lieten ons weten graag een betere afstroming van het water te willen, waarvoor goed onderhoud van de watergangen en extra duikers in dammen nodig zijn.
Pachters spelen een belangrijke rol in het natuurbeheer. Om verruiging van de kwelders tegen te gaan willen we meer sturen op begrazingsbeheer. Dat is belangrijk omdat verruiging van het gebied een negatief effect heeft op veel soorten weide- en kustvogels. De maatregelen tegen verruiging in dit project voor Wij & Wadvogels maken (begrazings)beheer door de pachters weer mogelijk, makkelijker en effectiever.
It Fryske Gea kan met het programma Wij & Wadvogels zorgen voor een eenmalige investering in en rondom de zomerdijk. Bij investeringen op particuliere grond biedt het programma bovendien mogelijkheid tot cofinanciering. Met de investeringen wordt het gebruik, beheer en onderhoud voor onze pachters makkelijker en beter. Juist het goede beheer door de pachters is cruciaal voor natuur en landschap. Nieuwe duikers in 25 verbeterde dammen en één nieuwe sloot zorgen straks voor vlotte afstroom van het water na overstroming in de polders. Vissen krijgen door diezelfde duikers de kans om te gaan waar ze willen. De zomerdijk is geherprofileerd in het programma. Dat betekent dat de verzakte stukken zijn geëgaliseerd en het profiel van zo’n 3,5 km dijk is versterkt.
De zomerkade is in gebruik bij verschillende pachters en grondeigenaren. Op de scheiding van percelen is nieuw hekwerk geplaatst, maar liefst 700 meter in totaal. Het nieuwe hekwerk bestaat uit meerdere gegalvaniseerde ijzeren buizen in robuuste betonpalen. Voor een goede toegankelijkheid voor pachters en eigenaren voorzien van in totaal 50 draaibare landbouwhekken. Het materiaal is bestand tegen overstromingen door zeewater. Uiterlijk is het vergelijkbaar met wat er vele tientallen jaren geleden ook is neergezet en nu zo hier en daar nog staat. Het hekwerk heeft een hoogte van maximaal 1,50 meter hoog ten opzichte van maaiveld en is ook voor schapen en lammeren voldoende dicht.
Negen organisaties, waaronder Vogelbescherming, slaan de handen ineen voor het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. Dit gebeurt in de vorm van het meerjarige samenwerkingsprogramma Wij & Wadvogels dat in 2020 is gestart. Het bestaat uit concrete maatregelen op plaatsen waar vogels broeden en rusten, zoals nestbescherming, aanleg van broedeilanden en herstel van hoogwatervluchtplaatsen. Daarnaast worden bewoners en bezoekers bewust gemaakt van het belang van rust voor vogels en hoe je van het Waddengebied kunt genieten zonder vogels (onbedoeld) te verstoren. Wij & Wadvogels wordt financieel mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het ministerie van LNV en de drie Waddenprovincies.
In het meerjarige samenwerkingsprogramma ‘Wij & Wadvogels’ werken Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Natuurmonumenten, Rijksuniversiteit Groningen, Staatsbosbeheer, The Fieldwork Company, Vogelbescherming Nederland en de Waddenvereniging aan het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. ‘Wij & Wadvogels’ wordt mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het ministerie van LNV en de drie Waddenprovincies.
Gerelateerde berichten
Meer over dit project en lees over hoe It Fryske Gea zich inzet voor het beschermen, beheren en ontwikkelen van de natuur en cultuurhistorie in Fryslân.
