Project status: Afgerond
Vlakbij het tweelingdorp Peazens-Moddergat ligt de zilte parel van It Fryske Gea, natuurgebied Peazemerlannen. Met haar slikvelden, kwelder, oude dijken en zomerpolder is deze rand van de Waddenzee het hele jaar door in trek bij allerlei vogels. Om de mogelijkheden voor foerageren, broeden en rusten voor vogels als visdief, kluut en scholekster op deze plek te verbeteren en bezoekers de kans te geven te genieten van het unieke stukje Fryslân, is de afgelopen jaren de kwelder opnieuw ingericht. Een deel van de kwelder is begraasbaar voor vee gemaakt, een voormalig broedeiland is opnieuw ingericht en de zee heeft toegang gekregen tot de oostelijke zomerpolder. Met de plaatsing van en voetgangersbrug, is er een nieuw wandelpad gemaakt waardoor bezoekers de kans hebben om te genieten van de zilte natuur en cultuurhistorie. Dit project is uitgevoerd dankzij de samenwerking met vele partijen en een bijdrage vanuit het meerjarige samenwerkingsprogramma Wij & Wadvogels.
Project info
De Peazemerlannen bestaan uit een zomerpolder, kwelder, oude dijken en slikken. In 1973 sloeg door een extreme storm het beukende water een gat in de dijk en kreeg de Waddenzee vrij spel in het noordelijke deel van de polder. Zo ontstond aan de rand van de dorpen Peazens en Moddergat een bijzonder natuurgebied met kwelder en zomerpolder. Sinds 2016 zijn de Peazemerlannen eigendom van It Fryske Gea en wordt het terrein beheerd als natuurgebied. We zagen mogelijkheden om de natuur meer ruimte te geven en bezoekers te laten genieten van het Wad. Wensen van omwonenden en partners van It Fryske Gea, waren een meer gevarieerde kwelder, uitbreiding van een jonge kwelder, meer broedvogels en bodem voor pionierssoorten en ook variatie voor de recreant.
Koeien en schapen van een pachter van It Fryske Gea begrazen de greppelrijke zomerpolders. Deze grazers zijn belangrijke beheerders van het gebied. Een begraasde kwelder is aantrekkelijk voor vogels als visdief, scholekster en kluut. Terwijl een onbeweide kwelder ruimte biedt aan zeldzame planten als lamsoor en zeeaster en vogels als de velduil.
De kwelder van de Peazemerlannen werd niet begraasd, omdat het voor vee niet veilig was en voor de pachter niet praktisch is ingericht. Er was bijvoorbeeld geen vluchtmogelijkheid voor vee bij hoogwater. Ook was er voor het vee geen drinkwater beschikbaar in de kwelder. Nu zijn met overgangen op de zomerdijk de verruigde delen begraasbaar gemaakt.
Door begrazing ontstaat op de kwelder kortere vegetatie wat betere broedgelegenheid biedt voor kwelderbroedvogels. Op een deel van de kwelder mag geen vee komen en blijft onbeweid, zodat zeldzame planten als lamsoor en zeeaster en vogels als de velduil, voldoende ruimte houden. De combinatie van beweide en onbeweide delen op de kwelder zorgt ervoor dat de variatie van planten- en diersoorten nog verder toeneemt. Daarnaast is er voor het vee een vanghok geplaatst in de zomerpolder, als opvangmogelijkheid bij hoogwater.
Wandelen in de Peazemerlannen is volop genieten van de mooiste vergezichten en luchten. Van de rust van een oud, tijdloos én dynamisch landschap. De geluiden van vogels. De enorme watervlakte. Het spel van de natuur. Eb en vloed. De wind. Een andere wereld. En tegelijk is die open waterrijke wereld onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de dorpen achter de dijk. Samen met de dorpsbewoners is gekeken naar een verbetering van de beleefbaarheid van het mini-kwelderlandschap aan de westzijde van de Peazemerlannen. Zonder dat dit ten koste gaat van de natuurwaarden. Vanaf de dijk bij Moddergat kun je nu heel het jaar een rondje lopen over de nieuwe wandelroute. Om dit rondje te kunnen lopen, is een nieuwe brug aangelegd, waardoor de bezoeker naar het eind van de kwelder kan lopen en via de strekdam terug kon lopen of andersom natuurlijk Daarmee kan iedere recreant zich onderdompelen in het gevarieerde landschap van de zomerpolder tot aan de Waddenzee. Buiten het broedseizoen kunnen bezoekers het wandelrondje uitbreiden met een wandeling over de zomerdijk. De oostkant van de Peazemerlannen heeft een rustfunctie voor vogels die bij hoog water naar het land trekken of in de het voorjaar hier broeden. Het gebied is afgesloten voor het publiek. De vogels kunnen op afstand vanaf de zeedijk worden bekeken.
Help kuikens overleven
Weidevogels zoals de kievit, tureluur, scholekster en grutto hebben het moeilijk in Nederland. Ze brengen te weinig jongen groot om de populatie in stand te houden. Met jouw hulp kunnen we meer weidevogelgrond veiligstellen en inrichten, waterpompen aanschaffen en broedgebieden beschermen. Geef de kuikens een kans op een toekomst!
Op een deel aan de oostkant van de zomerpolder, kan het zeewater nu weer binnenstromen. Daardoor slaat er genoeg slib uit de Waddenzee neer, wat goed is voor primaire vegetatie als zeekraal, lamsoor en schorrekruid. Ook zoutminnende planten als zeealsem doen het goed langs de slenken in het gebied. Door de slibafzetting zal de polder (over zo’n tien jaar) hoger en dus aantrekkelijker worden voor broedvogels.
Oude afrasteringen zijn opgeruimden als afscheiding zijn nieuwe sloten gegraven. Het extra water, met slikranden tijdens het broedseizoen, is goed voor het opgroeien van jonge kieviten en kluten, terwijl ook andere soorten ervan profiteren. Denk aan de scholekster en tureluur. Bovendien blijft het gebied in de toekomst meegroeien met een voorspelde zeespiegelstijging, doordat er op een kwelder bij hoogwater steeds een nieuw laagje slib wordt afgezet door de zee. Hierdoor helpt de kwelder ook om ons te beschermen tegen hoogwater. Dit oostelijk deel van het gebied houden we exclusief voor vogels.
In het midden van de verruigde kwelder lag voorheen een broedeiland voor de kluut. Het eiland bestond uit een verzameling van puinresten, door de dijkdoorbraak uit 1973, en overspoelde regelmatig. Het functioneerde niet meer als broedplek. Door het oude eiland op te schonen en op te hogen is een nieuw broedeiland achterop de kwelder gemaakt waardoor het weer een veilige en rustige broedplek is, waar predatoren als de vos moeilijk kunnen komen. It Fryske Gea zorgt ervoor dat het eiland open blijf met een korte vegetatie. Hierdoor blijft het geschikt broedgebied voor vogels als kokmeeuw, visdief, noordse stern en kluut, die van open weide- en kustgebieden houden.
It Fryske Gea wil oude cultuurhistorische elementen zichtbaar houden. Zoals de oude greppelstructuren in de zomerpolder en een restant van een schapenwasplaats.
Voorafgaand aan de plannen heeft It Fryske Gea de geschiedenis van de Peazemerlannen bekeken en alle cultuurhistorische waarden in kaart gebracht. Alle verhalen zijn vastgelegd in het verslag ‘Quickscan Cultuurhistorie Peazumerlannen‘.
Negen organisaties, waaronder Vogelbescherming, hebben de handen ineen geslagen voor het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. Dit gebeurt in de vorm van het meerjarige samenwerkingsprogramma Wij & Wadvogels dat in 2020 is gestart. Het bestaat uit concrete maatregelen op plaatsen waar vogels broeden en rusten, zoals nestbescherming, aanleg van broedeilanden en herstel van hoogwatervluchtplaatsen. Daarnaast worden bewoners en bezoekers bewust gemaakt van het belang van rust voor vogels en hoe je van het Waddengebied kunt genieten zonder vogels (onbedoeld) te verstoren.
In het meerjarige samenwerkingsprogramma ‘Wij & Wadvogels’ werken Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Natuurmonumenten, Rijksuniversiteit Groningen, Staatsbosbeheer, The Fieldwork Company, Vogelbescherming Nederland en de Waddenvereniging aan het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. ‘Wij & Wadvogels’ wordt mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het ministerie van LNNV en de drie Waddenprovincies.
Voor de financiering van het project Peazemerlannen ontving It Fryske Gea ook een bijdrage van een particuliere donateur, het Cultuurfonds, Stichting Van Panhuys en Hedwig Carolina Stichting.
Gerelateerde berichten
Meer over dit project en lees over hoe It Fryske Gea zich inzet voor het beschermen, beheren en ontwikkelen van de natuur en cultuurhistorie in Fryslân.
