Omhoog met het veen!
Goed nieuws voor de natuur in Friesland! Dankzij een bijdrage van 1,7 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij kunnen we binnen het project Omhoog met het veen aan de slag met veenherstel in het Nationaal Park De Alde Feanen. In natuurgebied It Wikelslân zetten we een innovatieve methode in om het veenmos opnieuw te laten groeien. Dit draagt niet alleen bij aan een betere waterhuishouding, maar ook aan klimaatwinst en biodiversiteitsherstel.
Waarom veenherstel?
Veenmos speelt een cruciale rol in de natuur en draagt op verschillende manieren bij aan een gezond ecosysteem. Het heeft de unieke eigenschap om grote hoeveelheden CO₂ op te slaan, waardoor het een belangrijke bondgenoot is in de strijd tegen klimaatverandering. Daarnaast werkt veenmos als een natuurlijke spons: het houdt water vast en helpt zo de bodem vochtig te houden, wat bodemdaling tegengaat en bijdraagt aan een betere waterhuishouding. Ook biedt veenmos een waardevolle leefomgeving voor diverse planten en dieren. Soorten zoals de watersnip, kamsalamander en het groentje (een vlindersoort) profiteren van een veenrijk landschap, waar zij voedsel en beschutting vinden.
In de Alde Feanen groeien op verschillende plekken al hoge veenmoskussens, inclusief zeldzame rode veenmossen, een belangrijke indicator voor de ontwikkeling van hoogveen. Waar in andere veenweidegebieden vooral wordt geprobeerd de afbraak van veen te remmen, zien we hier een positieve ontwikkeling: het veen groeit!
Wat gaan we doen?
Binnen dit project gaan we aan de slag in It Wikelslân, een natuurgebied in de Alde Feanen. Hier zijn de veengronden diep veraard en zuur geworden, waardoor ze nauwelijks nog geschikt zijn voor veenmosgroei. Momenteel vinden we hier soortenarme graslanden. Dit gaan we veranderen door:
- Het verwijderen van de verdroogde bovenlaag om veenmosgroei mogelijk te maken.
- Het aanleggen van een kade, zodat het waterpeil in een deelgebied van ongeveer 3 hectare verhoogd kan worden.
- Het stimuleren van veenmosgroei op 1,5 tot 2 hectare, waarmee we een natuurlijke ontwikkeling van levend laagveen in gang zetten.
Van veenmos naar hoogveenbos
Wat dit project bijzonder maakt, is dat het niet alleen draait om veenmosherstel, maar ook om de langetermijnontwikkeling naar hoogveenbossen. Het veenmos zal hier niet of nauwelijks worden gemaaid, maar zich geleidelijk ontwikkelen van veenmosrijke moerasvegetaties naar hoogveenbos met berken en veenmosbulten. In dit proces spelen zeldzame veenmossoorten een sleutelrol. In het gebied komen al soorten als fraai veenmos, gewimperd veenmos en gewoon veenmos voor. Bij verdere ontwikkeling verwachten we ook sparrig veenmos en violet veenmos terug te zien. Daarnaast zal het toekomstige bos een belangrijke broedplek worden voor vogelsoorten zoals de kleine bonte specht en de matkop.
Samenwerking en kennisdeling
Het project Omhoog met het Veen is een samenwerking tussen verschillende natuurorganisaties, waaronder It Fryske Gea, Het Zuid-Hollands Landschap en Het Groninger Landschap. De opgedane kennis over veenherstel wordt vastgelegd en gedeeld met natuurbeheerders en kennisinstellingen, zodat we samen leren en dit project in de toekomst kunnen opschalen. Met dit project zetten we een nieuwe stap in klimaatbestendig natuurbeheer. Door het herstel van veenmos en de vorming van hoogveenbossen dragen we bij aan een gezonde bodem, schoon water en een rijkere biodiversiteit.
