Nieuws | It Fryske Gea

‘Tweede Kamer aan zet om door te pakken op natuur en klimaat’

3 juni 2025/ Nieuws

Door de val van het kabinet dreigen zeer noodzakelijke oplossingen voor natuur- en klimaatproblemen nog meer vertraging op te lopen. ‘Dat is een groot risico waar we nu voor moeten waken’, aldus Nederlandse natuur- en milieuorganisaties. ‘We hebben de natuur nodig. We hebben allemaal belang bij schone lucht, gezond drinkwater, en een plek om tot rust te komen. Het gaat niet goed met de natuur. Effectief natuur- en klimaatbeleid hebben daarom nú aandacht nodig. De kabinetsval mag geen verdere vertraging betekenen. Het is cruciaal dat er nu echt iemand op gaat komen voor de natuur, het klimaat en een gezonde leefomgeving. De Tweede Kamer is nu aan zet om door te pakken.’

Organisaties: Greenpeace, IVN Natuureducatie, IUCN NL, LandschappenNL, Milieudefensie, Natuur & Milieu, de Natuur- en Milieufederaties, Natuurmonumenten, SoortenNL, Stichting de Noordzee, Vogelbescherming Nederland, de Waddenvereniging en WWF-NL.

Positieve eerste indruk Schotse Hooglanders

28 mei 2025/ Nieuws, Nieuws & publicaties, Werk in uitvoering

Grazende hulp in de Fônejacht

Sinds april grazen vijf Schotse Hooglanders in de Fônejacht, een gebied van 13 hectare in Nationaal Park De Alde Feanen. Ze worden ingezet om op natuurlijke wijze de reuzenberenklauw te bestrijden, een invasieve plantensoort die zich snel verspreidt en andere vegetatie verdringt.

Voorzichtig positief

De eerste indruk van hun werk is voorzichtig positief. De dieren zijn actief in de delen van het gebied waar de reuzenberenklauw zich bevindt, en er zijn al plekken zichtbaar waar deze plant duidelijk is teruggedrongen. Dankzij hun wendbaarheid komen de Hooglanders op plekken waar machines minder goed bij kunnen – dat scheelt bovendien in inzet van materieel én uitstoot.

Links van de afrastering waar geen Schotse Hooglanders komen en rechts, waar ze wél komen

Later dit jaar: evaluatie

Aan het einde van het jaar volgt een evaluatie van dit beheer. Dan wordt bekeken of de inzet van deze dieren voldoende effect heeft en of uitbreiding nodig is. Voor nu stemmen de eerste signalen hoopvol.

Lees meer over dit project op: www.itfryskegea.nl/nieuws-publicaties/schotse-hooglanders-alde-feanen

Kracht van het Noorden kan in de herkansing

26 mei 2025/ Nieuws, Nieuws & publicaties, Publicaties

Voorlopig komt er geen Lelylijn, maar wat dan wel? Landschaps- en natuurbeheerders roepen de drie noordelijke provincies op om daar een goed plan voor te bedenken.

Nu de financiering van de Lelylijn op losse schroeven staat, dreigen we in het Noorden met lege handen te komen te staan als het gaat om investeringen vanuit het Rijk. Want de noordelijke lobby hiervoor was volledig opgehangen aan de Lelylijn. Opnieuw doen de natuurorganisaties daarom een oproep aan de noordelijke bestuurders: kom met een integrale visie op Noord-Nederland.

Ruim twee jaar geleden presenteerden de noordelijke natuurorganisaties de visie ‘De kracht van het Noorden’. In eerste instantie was het een reactie op de plannen voor de Lelylijn. De noordelijke bestuurders vonden de Lelylijn hét breekijzer voor een betere toekomst voor Noord-Nederland.

De natuurorganisaties zagen dat toch iets anders. Het risico van inzetten op de Lelylijn in combinatie met grootschalige woningbouw zou ertoe kunnen leiden dat Noord-Nederland meer en meer op de Randstad gaat lijken. Wij zagen destijds kansen om een breed gedragen visie op Noord-Nederland te maken, waarin de specifieke en onderscheidende kwaliteiten van de drie noordelijke provincies versterkt zouden worden. Zoals de prachtige natuur, de variatie in gave landschappen, de sterke landbouwstructuur en de aanwezigheid van rust en ruimte en bijbehorende vrijetijdseconomie.

Gemiste kans

Op dit moment wordt in drie provinciehuizen aan nieuwe provinciale omgevingsvisies gewerkt en hierbij wordt nauwelijks verder gekeken dan de provinciegrenzen. Dat vinden wij een gemiste kans. Er is veel wat ons in het Noorden bindt en dat vraagt om een gezamenlijke ruimtelijke visie.

Hetzelfde geldt voor water. Op dit moment is de waterhuishouding van Noord-Nederland in belangrijke mate afhankelijk van de wateraanvoer vanuit het IJsselmeer. Scenario’s laten zien dat de vraag naar zoet water in Noord-Nederland fors zal stijgen als gevolg van klimaatverandering (droogte) en zeespiegelstijging (verzilting). Tegelijkertijd neemt het aanbod van IJsselmeerwater sterk af door verminderde aanvoer vanuit de Rijn.

Noorden kwetsbaar

Noord-Nederland is zeer kwetsbaar als we er niet voor zorgen dat we minder afhankelijk worden van het IJsselmeerwater. Dit risico geldt voor de natuur en zeker ook voor de landbouw en de drinkwaterwinning. Gelukkig is het Noorden gezegend met een grote grondwatervoorraad in het Drents Plateau. Als we alles op alles zetten om deze voorraad grondwater te vergroten en optimaal te benutten, kunnen we de afhankelijkheid van IJsselmeerwater fors verminderen. Ook dat vraagt om een benadering die de grenzen van waterschappen en provincies overstijgt.

Nu de Lelylijn op een zijspoor is gezet, krijgen de provinciale bestuurders een herkansing om met een integrale en breed gedragen visie te komen op het Noorden. Een visie die uitgaat van een regio waar het ook voor komende generaties goed wonen, werken en leven is en die van grote meerwaarde is voor de BV Nederland.

Dit opiniestuk, geschreven voor Marco Glastra (Het Groninger Landschap), Sonja van der Meer (Het Drentse Landschap) en Henk de Vries (It Fryske Gea), verscheen op 26 mei in de Leeuwarder Courant. Mede namens de noordelijke collega’s van Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Natuur en Milieufederaties.

Chris Bakker nieuwe directeur It Fryske Gea

20 mei 2025/ Nieuws

Het bestuur van It Fryske Gea heeft Chris Bakker benoemd als nieuwe directeur. Met ingang van 1 oktober 2025 volgt hij Henk de Vries op. Bakker brengt ruime ervaring mee op het snijvlak van natuurbeheer, beleid en maatschappelijke samenwerking. Met zijn benoeming kiest It Fryske Gea nadrukkelijk voor iemand die de sterke inhoudelijke basis van de organisatie verbindt met actuele maatschappelijke vraagstukken als biodiversiteit, klimaatverandering en sociale cohesie.

Toekomstperspectief voor Fryslân

Bakker ziet zijn nieuwe rol als een mooie en betekenisvolle uitdaging: ‘De Friese natuur staat onder druk, maar er is hoop – vooral als we nu in actie komen. De afname van biodiversiteit, verminderde verbondenheid tussen groen en mensen en de zichtbare gevolgen van klimaatverandering zijn zorgwekkend. Tegelijkertijd voelen veel mensen een groeiende behoefte om bij te dragen aan het aanpakken van deze grote maatschappelijke vraagstukken. Die behoefte is begrijpelijk, maar het lijkt op wereldniveau vaak moeilijk om echt verschil te maken. Juist daarom is het waardevol dat dit wél kan in onze eigen provincie. Het geeft ons werk betekenis, nu meer dan ooit. It Fryske Gea staat midden in het landschap én de samenleving. Dankzij kennis, een sterk netwerk en grote betrokkenheid kunnen we op eigen schaal het verschil maken – en perspectief bieden voor de toekomst dichtbij huis.’

Hij vervolgt: ‘We beschermen natuur en erfgoed door het zelf aan te kopen en te beheren. Het gaat goed met onze gebieden en gebouwen. We doen het samen: leden, vrijwillige medewerkers en professionals werken betrokken en deskundig aan hetzelfde doel. Onze gebieden zijn van waarde voor mensen: de natuur helpt de gevolgen van klimaatverandering op te vangen en bij ons kun je je thuis voelen in It Fryske Gea, tot rust komen en gezond blijven.’

‘Met mijn ervaring in het verbinden van natuur en samenleving én de liefde voor het Friese landschap, wil ik hier als directeur op voortbouwen. Ik zie ernaar uit om dat samen met onze mensen, leden en partners in Fryslân te doen.’

Bestuur ziet toekomst met vertrouwen tegemoet

Het bestuur van It Fryske Gea is blij met de opvolging van De Vries. Voorzitter Janny Vlietstra spreekt haar vertrouwen uit in de nieuwe directeur: ‘Met Chris Bakker krijgen we een betrokken en deskundige directeur. Hij brengt zowel strategische visie als bestuurlijke ervaring mee en weet wat er speelt in het veld. Zijn vermogen om mensen en belangen te verbinden past uitstekend bij de koers die wij als organisatie willen varen.’ Volgens Vlietstra wil It Fryske Gea met de komst van Bakker zijn rol als natuurbeschermer, erfgoedbeheerder en maatschappelijke verbinder verder versterken.

Over Chris Bakker

Chris Bakker (geboren in 1975) is een ervaren bestuurder en natuurliefhebber met een brede achtergrond in natuurbeheer, ecologie en beleid. Hij studeerde biologie en werkte eerder onder andere bij Het Utrechts Landschap. De afgelopen jaren was hij Adjunct-directeur van It Fryske Gea. In zijn loopbaan heeft hij zich ingezet voor het verbinden van ecologische waarden met maatschappelijke ontwikkelingen, altijd met oog voor de kracht van samenwerking. Bakker voelt zich sterk verbonden met het Friese landschap en de gemeenschap.

Nestgeur…!

16 mei 2025/ Nieuws, Zeearend

In figuurlijk zin bedoelen we daarmee de vertrouwde geur van het gezin en huis waar men vandaan komt en opgroeide. Voor de zeearend jongen zou dit eveneens van toepassing kunnen zijn, maar zeker ook in de letterlijke betekenis van het woord … de geur op het nest!

Hygiëne op het nest

Inmiddels wordt het nest ruim vier weken bewoond door twee hongerige zeearend jongen. Op de nestrand liggen prooiresten, braakballen en sporen van ontlasting. En zulks in combinatie met warm en zonnig weer …, dan kan het haast niet anders dan dat er sprake is van ‘nestgeur’ in de letterlijke betekenis van het woord. De zeearend ouders nemen met regelmaat de karkassen van de prooien (hazen, meerkoeten, etc.) weer mee van het nest om deze ergens in de polder te droppen. Ook wordt er frequent vers plantaardig materiaal aangevoerd en de nestbodem doorwoeld. Toch maak ik mij geen illusies dat het daar op het nest, althans voor de menselijke reukzin, ontzettend stinkt! Maar dit vormt voor de jonge zeearenden geen enkele belemmering om te groeien als kool en zich gezond te kunnen ontwikkelen totdat ze sterk genoeg zijn om hun vertrouwde nest te verlaten.

Kunnen vogels ruiken?

Tot medio de vorige eeuw waren veel ornithologen (vogeldeskundigen) er van overtuigd dat vogels niet konden ruiken. Maar dat bleek na gedegen wetenschappelijk onderzoek toch anders te zijn. De meeste vogels hebben twee neusgaten (spleetjes) aan de bovenkant van de snavel. Via deze gaten komen de geuren naar binnen en worden getransporteerd naar een hersenkwab die hun reukzin bepaalt. De mate waarin vogels kunnen ruiken verschilt per soort. Hoe groter de genoemde hersenkwab, hoe beter ze kunnen ruiken en de geur detecteren. Zo hebben de aaseters onder de vogels genoeg aan een paar moleculen van het gas (een organische zwavelverbinding) wat vrijkomt uit een vers lijk, om die vervolgens als voedselbron op te kunnen sporen. En ja, hoewel de zeearenden momenteel uitsluitend verse, net gedode, prooien aanvoeren, zijn het eveneens aaseters die goed kunnen ruiken! Ik denk dat zij de geur van de nog aanwezige prooiresten op het nest zeker niet als vervelend en onaangenaam ervaren. Het zou best eens kunnen zijn dat zij die geur ervaren, zoals veel mensen de geur van gefrituurd voedsel weten te waarderen!

Impuls voor natuur en beleving op kwelder Peazemerlannen

16 mei 2025/ Algemeen, Nieuws Ik wil op excursie

Kwelders zijn belangrijke gebieden voor broed- en wadvogels. Daarnaast leveren ze een waardevolle bijdrage aan de biodiversiteit, het afremmen van de golven en de opslag van CO₂. De Peazemerlannen is de kwelder in de Waddenzee bij Peazens-Moddergat. Dit bijzondere natuurgebied kent ook een rijke cultuurhistorie. De afgelopen jaren heeft It Fryske Gea binnen het programma Wij&Wadvogels het gebied optimaal ingericht voor broed- en wadvogels én aantrekkelijker gemaakt voor dorpsbewoners en bezoekers. Met de opening van de mini-expositie Kwelders Friese Waddenkust in Museum ’t Fiskershúske en de presentatie van de online belevingsroute Peazemerlannen werd het project vandaag officieel opgeleverd.

Henk de Vries, directeur It Fryske Gea: “Kwelders zijn bijzondere broed- en rustgebieden voor vogels. Tegelijkertijd willen we dat mensen de natuur, het landschap en de cultuurhistorie kunnen beleven. Dit project heeft die balans verbeterd: meer beleving bij het dorp, meer rust voor de vogels verder van het dorp”.

Rust voor de vogels aan de oostkant

Aan de oostkant is de kwelder afgesloten voor publiek, het broedeiland hersteld en het watersysteem verbeterd. Zo vinden broed- en wadvogels meer rust en voedsel. Het broedeiland en de betonnen sluisjes zijn vernieuwd. Hierdoor kan het waterpeil in de kwelder worden geregeld. Bij droogte kan er meer water in het gebied worden gebracht en bij hoogwater stroomt het zeewater makkelijker weg. Doordat het broedeiland weer door water is omringd, kunnen predatoren zoals de vos er moeilijker bij. Natuurliefhebbers kunnen op afstand vanaf de zeedijk van de vogels genieten.

Begrazing voor variatie

De kwelder is nu zo ingericht dat vee een deel van de kwelder kan begrazen. Het vee eet hoog opgaande grassen op, waardoor ruimte komt voor meer kwelderplanten, zoals zeeweegbree, zilte schijnspurrie en lamsoor. In deze lage vegetatie broeden ook meer kwelderbroedvogels.

Uitwaaien aan de westkant

Aan de westkant, bij het houten hoofd, konden dorpsbewoners en bezoekers alleen heen en weer over de strekdam of de oude, bitumen dijk wandelen. It Fryske Gea heeft aan het eind van de dijk een voetgangersbrug geplaatst waardoor een rondje door de kwelder terug naar het dorp kan worden gemaakt. De aanpassing van deze route is één van de uitkomsten van overleg met omwonenden.

Verhalen komen tot leven

In de Peazemerlannen zitten veel verhalen verborgen. Over de visserij, het vee en de slikwerkers van vroeger tot de bijzondere vogel- en plantensoorten en wat er bij het beheer van de kwelder komt kijken. Deze verhalen zijn te lezen in een online belevingsroute. Daarbij vertellen mensen uit de omgeving en professionals in vijf podcasts wat zij op de kwelder beleven. Zij laten de bezoekers met heel andere ogen naar het gebied kijken. De belevingsroute is vanaf vandaag te bekijken én te beluisteren via www.itfryskegea.nl/beleefdePeazemerlannen.

Belang van de kwelder

It Fryske Gea is de trotse beheerder en eigenaar van de kwelder van de Peazemerlannen. Ook op andere plekken langs de Waddenzee beheert de vereniging kwelders die een belangrijke rol hebben in de opslag van broeikasgassen en de bescherming van het land tegen een rijzende zeespiegel. Het verhaal van de Friese kwelders wordt uitgelegd in een mini-expositie die t/m oktober 2025 in Museum ’t Fiskershúske in Moddergat is te zien.

Samenwerking en financiering

De werkzaamheden en de belevingsroute en de expositie zijn onderdeel van het programma Wij&Wadvogels. Daarnaast ontving It Fryske Gea een privéschenking en een bijdrage van het Cultuurfonds, de Hedwig Carolinastichting en Stichting Van Panhuys voor de realisatie van dit project. De expositie en belevingsroute is een samenwerking met Museum ’t Fiskershúske.

Wij&Wadvogels

Binnen Wij&Wadvogels werken zeven natuurorganisaties samen aan het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied: Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Vogelbescherming Nederland en de Waddenvereniging. Wij&Wadvogels wordt financieel mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het Investeringskader Waddengebied, het ministerie van LVVN, de provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen, Beheerautoriteit Waddenzee en Rijkswaterstaat.

Logo Waddenfonds

Zondag 25 mei open dag in De Alde Feanen

12 mei 2025/ Nieuws, Nieuws & publicaties

Eropuit in de Alde Feanen

Nationaal Park De Alde Feanen is sinds 2006 officieel een Nationaal Park. Om stil te staan bij de prachtige natuur en de rijke geschiedenis van het gebied, is er een landelijke feestdag in het leven geroepen: de Dag van het Nationaal Park. Kom jij het samen met ons vieren in het Informatiepunt Nationaal Park De Alde Feanen in Earnewâld op 25 mei? We vieren dit samen met Het Nationaal Park en IVN Natuureducatie. Er valt van alles te beleven deze dag. Van leuke kinderactiviteiten tot wandel- en vaarexcursies zodat jij zelf het Nationaal Park kunt ontdekken.

Datum: zondag 25 mei, van 10:00 tot 16:00 uur
Locatie: Informatiepunt Nationaal Park De Alde Feanen

Maak kennis met het Nationaal Park!

Tijdens de dag maak je op een (inter)actieve manier kennis met het Nationaal Park en enkele van haar bewoners. Leer meer over de historie van de skûtsjes bij de stand van het Skûtsjemuseum of leer over de libelles tijdens een toffe excursie! Er is van alles te beleven voor jong en oud(er). De (vrijwillige)medewerkers vertellen graag over de historie en de natuur van het gebied.

Excursies

Vaarexcursies
Maak kennis met het gebied middels een korte vaarexcursie van 1 uur, we varen met excursieboot de Blaustirns van It Fryske Gea en praam De Fergees van de Wartenster.
Vaartijden (duur 1 uur): 11:00, 12:30, 13:30, 14:00, 15:00 en 15:30 uur

Wandelexcursies libellen
Maak kennis met één van de bewoners van het gebied; de libelle. Leer over de vele soorten die in het gebied leven. ’s Ochtends organiseren we een excursie voor volwassenen. ’s Middags speciaal voor de kleine avonturiers vanaf 5 jaar en hun (groot)ouders.
Volwassenen: 10:30 tot 12:30 uur
Jeugd: 13:00 tot 14:00 uur en 15:00 tot 16:00 uur

Uilenballen pluizen
In 45 minuten ontdek je wat uilen eten, door het zelf pluizen van een uilenbal. Super interessant!
Starttijden: 10:15 en 13:15 uur

Mini-lezingen
Leer meer over de reeën en zeearenden in De Alde Feanen door het bijwonen van een korte, interactieve lezing van 30 minuten.
Reeën in De Alde Feanen: 11:15 en 14:15 uur uur
Zeearenden in De Alde Feanen: 12:30 en 15:00 uur

Kom op tijd

Tijdens de open dag gebruiken we voor de excursies een inschrijfsysteem. Kom op tijd om een plekje te reserveren. Deelname aan de activiteiten is gratis met uitzondering van de vaarexcursies. Hiervoor vragen we een bijdrage van €5,- per persoon.

Tijd	Activiteit	Duur
10:15	Uilenballen pluizen (vanaf 5 jaar)	45 min
10:30	Wandelexcursie libellen (volwassenen) BESTEL TICKETS	2 uur
11:00	Vaarexcursie met de Fergees	1 uur
11:15	Mini-lezing: Reeën in De Alde Feanen	30 min
12:30	Vaarexcursie met de Fergees	1 uur
12:30	Mini-lezing: Zeearenden in De Alde Feanen	30 min
13:00	Wandelexcursie libellen (jeugd)	1 uur
13:15	Uilenballen pluizen (vanaf 5 jaar)	45 min
13:30	Vaarexcursie met de Blaustirns	1 uur
14:00	Vaarexcursie met de Fergees	1 uur
14:15	Mini-lezing: Reeën in De Alde Feanen	30 min
15:00	Vaarexcursie met de Blaustirns	1 uur
15:00	Mini-lezing: Zeearenden in De Alde Feanen	30 min
15:30	Vaarexcursie met de Fergees	1 uur

Volop natuurplezier in #mynfryskegea. Kom jij ook?

Een kleine overdenking…

2 mei 2025/ Nieuws, Zeearend

In een aantal door It Fryske Gea beheerde gebieden broeden inmiddels zeearenden. Dit jaar broeden er in het Nationaal Park de Alde Feanen voor het eerst zelfs twee zeearend paren en daar mogen we best wel trots op zijn!

Voorjaar in het NP ‘de Alde Feanen’ (foto Andries Dijkstra)

Een gezonde leefomgeving voor zeearenden

Uiteraard is het prachtig dat er dit jaar voor het eerst twee zeearend paren broeden in ‘de âlde Feanen’, maar daarbij gaat het om meer dan de aanwezigheid van een zeearend paar te zien als een doelstelling op zich. Het door de jaren heen hard werken aan de realisatie van een robuust, gezond en divers ecosysteem dat was én is de ultieme kroon op het werk! Een toppredator zoals de zeearend, kan zich niet voortplanten en handhaven zonder een stevig fundament in de vorm
van een evenwichtig ecosysteem. Een samenhangend systeem waarin heel veel soorten, van klein tot groot en uit zowel flora als fauna, een goede plek hebben.

In een dichtbevolkt land als het onze zullen niet alleen bestuurders en natuurbeheerders, maar zeer zeker ook wij met z’n allen als individuen, continu zorg en aandacht moeten hebben om deze (natuur)gebieden te beschermen. Wij mensen zullen bereid moeten zijn om nog meer ruimte en rust te gunnen aan alle soorten op deze aardkloot, zonder dat wij bepalen van welke soort er (te) veel of weinig mogen zijn!

Ondertussen op het nest

De beide jongen groeien als kool en krijgen een overvloed aan gevarieerd voedsel aangeboden door de ouders. Zo stond er de afgelopen week zeven keer vis, een haas en acht keer gevogelte op hun menu. Waarbij als het meest opvallend toch wel een volwassen kolgans genoemd mag worden. Overigens best wel een kranig staaltje van kracht en behendigheid om die op het nest te krijgen!

De jongen hebben regelmatig hun onderlinge ‘boks gevechten’ wat overigens niet leidt tot serieus letsel bij een van hen of beiden. Hun leeftijdsverschil van 2½ dag is geen reden tot zorg, het onderlinge krachtsverschil is minimaal. Wel valt er een verschil in dominantie waar te nemen. Het ene jong gedraagt zich wat meer ‘agressief’, terwijl het andere jong zich ‘onderdaniger’ opstelt, maar gelijker tijd behendig is in het ontwijken van de aanvallen van de nestgenoot.

Uiteindelijk krijgen beide jongen voldoende voedsel naar binnen. De ene wellicht door dominantie en de andere door zich gedeisd te houden en op het juiste moment letterlijk toe te happen … beide strategieën werken!

Moeder zeearend met de twee jongen en … het ei (screenshot via de webcam)

Kuikens in het land, poes in de mand

29 april 2025/ Nieuws, Nieuws & publicaties

Weidevogels en hun kwetsbare kuikens hebben het moeilijk. Dit heeft verschillende oorzaken. Een daarvan is dat ze ten prooi vallen aan katten. Lees meer Kuikens in het land, poes in de mand

Lees meer

Nationaal Natuurnetwerk: de tijd van vrijblijvendheid is voorbij

23 april 2025/ Nieuws, Nieuws & publicaties

De uitvoering van het Nationaal Natuurnetwerk Nederland (NNN) in Fryslân verloopt te traag, blijkt uit een recente evaluatie van de provincie Fryslân. Het uitblijven van natuurherstel en het gebrek aan doorzettingskracht van de provincie Fryslân is zorgwekkend. Terwijl de realisatie van meer, verbonden natuur juist een enorme impuls kan geven aan biodiversiteit, leefbaarheid én economie in Fryslân.

Het Nationaal Natuurnetwerk Nederland (NNN) is een integraal netwerk van natuurgebieden, dat oorspronkelijk begon als de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en is ontwikkeld om de natuur in Nederland te versterken en met elkaar te verbinden. Dit netwerk is van cruciaal belang voor het behoud van biodiversiteit, het herstel van natuur en het verbeteren van ecologische processen.

Doelen worden niet gehaald

In Fryslân ligt nog een grote opgave. Volgens het Natuurpact zou er in Fryslân 1.618 hectare van functie naar natuur moeten worden gerealiseerd en 3.869 hectare moeten worden ingericht. Uit de tussenevaluatie blijkt dat met de huidige aanpak de doelen niet worden gehaald. Een versnelling is nodig. Niet alleen vanuit het perspectief van biodiversiteitsherstel en van het beheer van de natuurgebieden, maar ook voor landbouw en de Friese economie.

De gevolgen van deze achterstand zijn groot. De biodiversiteit en de klimaatdoelen van Fryslân staan op het spel. Geef je natuur de ruimte dan kan ze beter tegen een stootje. Maar door het niet afmaken van het NNN blijven natuurgebieden versnipperd en kwetsbaar, waardoor flora en fauna zich moeilijk kunnen verspreiden, migreren en voortplanten. Ook wordt de natuur minder weerbaar tegen droogte, wateroverlast en andere gevolgen van klimaatverandering.

Actiever grondbeleid

Daarbij komt dat niet voldoen aan de wettelijke doelen kan leiden tot sancties vanuit het Rijk. Provincies zijn namelijk zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van het NNN. Het is belangrijk om nu vaart te maken. De tijd van vrijblijvendheid is voorbij. Alleen met daadkrachtig provinciaal beleid kunnen we de ruggengraat van de Friese natuur veiligstellen. En dat kan met een actiever grondbeleid en, waar nodig, verwerving met volledige schadeloosstelling – een middel dat in andere provincies effectief is gebleken zonder dat het draagvlak onder grondeigenaren verdwijnt. Het kan dus wel.

Een vaak onderbelicht maar belangrijk aspect, is de verwevenheid van natuur en landbouw. De landbouw is afhankelijk van natuurlijke processen zoals gezonde bodems, schoon water en bestuivende insecten. Tegelijkertijd heeft de natuur ook in zekere zin landbouw nodig voor beheer en onderhoud van het Friese landschap.

Investeren in natuur loont ook economisch

Natuur maakt het land ook weerbaarder tegen extreem weer. Water wordt beter vastgehouden, bodems blijven vruchtbaar en het landschap kan meer klimaatstress opvangen. Daarnaast biedt natuurbeheer boeren kansen voor een aanvullend verdienmodel. Via agrarisch natuurbeheer dragen ze bij aan biodiversiteit en verbreden tegelijk hun inkomen. Steeds meer boeren weten natuur goed in te passen in hun bedrijfsvoering.

Investeren in natuur loont, ook economisch. Volgens het CBS en de Universiteit van Wageningen gaven overheid en natuurorganisaties in 2022 zo’n 1,6 miljard euro uit aan natuurbeheer, grondaankoop en beloning van boeren voor ecologische maatregelen. In datzelfde jaar leverde de natuur zo’n 10 miljard euro aan directe baten op, onder meer via recreatie, toerisme, waterbeheer, verkoeling in steden en houtproductie. De totale maatschappelijke waarde van alle zogenoemde ‘ecosysteemdiensten’ wordt geschat op 15 miljard euro – 50 procent meer dan tien jaar eerder.

Verbonden natuur

Tijdens de coronacrisis werd duidelijk hoe belangrijk groene buitenruimte is voor de mens. Miljoenen Nederlanders trokken de natuurgebieden in voor rust en ontspanning. De vraag naar groene ruimte dichtbij is sindsdien alleen maar gegroeid.

Fryslân staat nu op een kruispunt. Door in te zetten op natuurherstel en de realisatie van het NNN, kan de provincie een toekomstbestendig en mooi landschap creëren waarin plant, dier én mens floreren. Onze oproep is duidelijk: grijp dit moment aan, zet alle middelen in en werk samen aan een veerkrachtige, verbonden Friese natuur.

Jorien Bakker, Ambassadeur Fryslân, Groningen en Wadden Natuurmonumenten
Bert Hummelen, Provinciehoofd Staatsbosbeheer Friesland
Hans van der Werf, Directeur Friese Milieu Federatie
Henk de Vries, Directeur It Fryske Gea