Ontdek de
In het Inuït betekent het woord pingo ‘heuvel die groeit’. Deze verwijzen naar een fenomeen dat plaatsvond aan het einde van de laatste ijstijd (Weichselien) in Friesland. Op plekken waar het grondwater in de bevroren ondergrond langzaam omhoog borrelde ontstond een soort ijslens, die de grond naar boven drukte tot een ijsheuvel, de pingo.
Toen het later warmer werd, scheurde bij de meeste pingo’s de laag grond die over de ijslens lag en gleed naar de zijkant. De afgegleden en/of afgespoelde grond vormde een ringwal rondom de smeltende ijskern. Er bleef een meertje over met daaromheen een grondwal. Hiermee veranderde de pingo in een pingoruïne. In de eeuwen daarop ontstond in deze meertjes soms veen.
Ook dobben en vennetjes zijn op een natuurlijke wijze ontstaan. Doordat de wind het dekzand wegblies van de harde keileemondergrond ontstonden lager gelegen kommen waar water in bleef staan. Soms ontstonden er ook ringwallen van dekzand. De diepte van deze dobben en vennen is meestal minder dan twee meter, dit hangt samen met de dikte van het dekzandpakket. In de loop van de tijd zijn ook deze watertjes vaak opgevuld met veen.
Help mee!
Help mee om de rijke cultuurhistorie van Fryslân te behouden! Samen kunnen we ervoor zorgen dat toekomstige generaties hier blijvend van kunnen genieten.
In de volksmond worden de pingoruïnes ook vaak dobben genoemd. Maar wat maakt nou het verschil tussen de twee? Om vast te stellen of een dobbe een pingoruïne is gebruiken archeologen een aantal criteria:
De ouderdom kan worden vastgesteld door datering van plantenresten in de onderste lagen van het bezinksel. Daar bevinden zich de overblijfselen van de planten die er groeiden toen het ijs nog maar net gesmolten was. Archeologen hebben bewoningssporen uit de Steentijd gevonden op de ringwallen van pingoruïnes (meer dan 5000 jaar geleden).
It Fryske Gea beheert meerdere pingoruïnes in verschillende stadia van verlanding. Tussen Hurdegaryp en Burgum gaat het om twaalf pingoruïnes, de zogenaamde dobben van de Hurdegarypsterwarren. Ten oosten van Drachten gaat het om drie gereconstrueerde pingoruïnes, in het gebied Pingo’s A7. Ussen Wy westen en de Bakkefeansterdunen in het oosten, vind je de Stokersdobbe. Een pingoruine die in 1979 is ontdekt.
Andere pingoruïnes zijn de Markijkemuoisdobbe in het Ketliker Skar, een pingoruïne in de Delleboersterheide en één op de Hoorn. De grootste pingoruïne van It Fryske Gea is de Diakonievene.
Eropuit
