Natuer mei de Mienskip
It Fryske Gea is partner en mede-initiatiefnemer van Natuer mei de Mienskip. Dit is een samenwerking tussen 11 organisaties die met grondeigenaren en Friese boeren zoekt naar manieren om het NatuurNetwerk Nederland (NNN) af te maken. Zowel Friese boeren als grondeigenaren hebben vaak goede ideeën om natuur te ontwikkelen of natuurinclusief te boeren. Het doel van Natuer mei de Mienskip is dan ook om samen natuurgebieden beter op elkaar en met het omliggende agrarische gebied te verbinden. Het samenwerkingsverband biedt daarbij ondersteuning, advies én hulp bij het zoeken naar fondsen. Zo werken we mét en voor de samenleving aan een groen en natuurrijk Fryslân, waar het goed boeren is. We doen het samen: Natuer mei de Mienskip!
De 11 organisaties
Natuer mei de Mienskip bestaat uit It Fryske Gea, de Friese Milieufederatie, LTO Noord, Staatsbosbeheer, Het Friesch Grondbezit, Natuurmonumenten, Kollektivenberied Fryslân, Feriening Biologyske Boeren Fryslân, de Provincie Fryslân, het Collectief Particuliere Natuurbeheerders en Wetterskip Fryslân. We maakten een gezamenlijk plan (download koersdocument), waarmee Provinciale Staten in juli 2019 instemden. Het was inmiddels duidelijk dat de steun van de provincie noodzakelijk is bij de uitvoering van de plannen. Dus, die sloot als partij aan.
‘Een groen Fryslân, waar het goed gaat met de biodiversiteit en waar het goed boeren is. Dat is waar Natuer mei de Mienskip voor staat.’
Missie
Wij staan voor een biodivers, groen Fryslân waar het voor boeren goed boeren is. natuur is niet aan grenzen gebonden. Wij zijn een samenwerking van natuur- en milieuorganisaties, boeren, burgers en (semi-) overheden en wij geloven dat we de natuur in Fryslân het beste kunnen beschermen als we elkaars kennis en kunde optimaal benutten.
Visie
Onze toekomstdroom is een provincie in 2027, waarin de natuur robuust en toekomstbestendig is, met logische verbindingen tussen de natuurgebieden, waar het rijk is aan planten en dieren, waar alle Friezen en bezoekers van kunnen genieten, waar ruimte is voor de boer om te boeren en een goede prijs krijgt voor zijn producten.
Werkwijze
Natuer mei de Mienskip maakt gebruik van het Right to Challenge, oftewel het recht om taken van de overheid over te nemen, als je zelf denkt het slimmer, beter, goedkoper of met meer maatschappelijk draagvlak te kunnen doen. Als samenwerkende partners werken we hierbij vanuit de volgende vier elementen:
- Eindbeheerder centraal
Uitgangspunt in ons voorstel is dat we werken in een vraaggestuurde omgeving waarbij de ‘eindbeheerder’ in de lead is. De eindbeheerder is degene die uiteindelijk het gebied gaan beheren. Dat kunnen terreinbeheerders zijn, maar ook boeren, particuliere natuurbeheerders of mengvormen daartussen. - Maatschappelijke meerwaarde
Doordat de belanghebbenden in de lead zijn, ontstaat synergie tussen de partijen en begrip voor elkaar, waardoor beter kan worden ingespeeld op de behoeftes die er zijn in een gebied. Door behoeftes van de belanghebbenden in een gebied bloot te leggen, creëer je mogelijkheden om met instrumenten of gerichte inzet van financiën aan te sluiten bij die zaken die agrarische ondernemers, particulieren en natuurorganisaties verder helpen. Voor natuurorganisaties kan dit betekenen dat ze robuustere eenheden natuur gaan beheren, voor agrariërs kan het bijvoorbeeld betekenen dat er sprake is van nieuwe vervangende en betere grond, een betere verkaveling of een bedrijfsverplaatsing.
- Flexibele inzet van tools
De ‘one size fits all’- benadering is in het uitwerken van natuurdoelen niet vanzelfsprekend. Sterker nog, om aan te sluiten bij de behoeften van de eindbeheerders moet per situatie gekeken worden welke match gemaakt kan worden en wat voor instrumenten nodig zijn om dat te realiseren, de zogenaamde ‘tools’. Voor agrarische ondernemers is het bijvoorbeeld van belang dat beoogde natuurdoelen die in dat gebied geprojecteerd zijn, onderdeel kunnen worden van de bedrijfsvoering. Indien de doelen niet haalbaar zijn of de instrumenten waarmee deze doelen moeten worden gerealiseerd niet passen bij de situatie, moet maatwerk mogelijk zijn.
- Gebiedsgericht werken
Bij ons staat de opgave in een gebied centraal. Daarom is een gebiedsgerichte aanpak met maatwerk uitgangspunt. Flexibeler omgaan met doelen heeft zin als zowel de grondeigenaar als de natuur hier voordeel van hebben. Om dit goed te doen stellen we voor om Fryslân aan de slag te gaan met afgebakende gebieden, gebaseerd op de aanwezige eindgebruikers, opgaven en ambities.
In de praktijk
Op dit moment werkt Natuer mei de Mienskip aan twee pilots, namelijk gebiedspilot Burgumer Mar en de Leien en de pilot ‘Tsjoch op!’. Binnen de laatsgenoemde worden initiatieven geïnventariseerd om te komen tot de aankoop of invulling van het NatuurNetwerk Nederland (NNN). Tsjoch op! wil uitstralen: meters maken en enthousiasme tonen voor onze nieuwe manier van werken. De werkgroep inventariseert, voert gesprekken en komt met een advies naar de projectgroep en naar het programmateam van Natuer mei de Mienskip. Daar wordt vanuit verschillende expertises gekeken naar de kansen en haalbaarheid van een initiatief. Er wordt getoetst op de ambities en doelen van Natuer mei de Mienskip en op financiële en juridische haalbaarheid en op draagvlak. Lees meer over deze pilot.
Klaas Oevering, pachter bij It Fryske Gea en biologische boer
Voorbeeld van een initiatief in It Fryske Gea
Om partijen te inspireren en voorbeelden te laten zien staan op de website van Natuer mei de Mienskip enkele portretten. Dit zijn voorbeelden van samenwerkingen die al zijn opgezet en goed werken. In It Fryske Gea werken we bijvoorbeeld met pachters. Biologische boer Klaas Oevering is zo’n voorbeeld. Hij pacht 11 hectare kruidenrijk grasland van It Fryske Gea en heeft 64 hectare grond in eigendom. Benieuwd waarom Klaas is omgeschakeld van een gangbare naar een biologische bedrijfsvoering? Lees meer over Klaas Oevering en bekijk alle portretten.
Tools voor realisatie nieuwe natuur
Naast de pilots onderzoekt de werkgroep tools welke passend zijn voor grondeigenaren. Hulp in de vorm van gereedschap/tools is een belangrijk onderdeel dat Natuer mei de Mienskip wil bieden. Een werkgroep binnen Natuer mei de Mienskip ontwikkelde daarom de Ark brochure met 16 tools die mogelijk kunnen helpen om de realisatie van nieuwe natuur te bespoedigen of vergemakkelijken. De lijst omvat gereedschap dat al eerder is ingezet, maar ook nieuwe mogelijkheden. De partijen binnen Natuer mei de Mienskip en gebiedscommisies gaan dit nu verder uitproberen en toetsen.
Papieren boerderij
Middenin in de Heanmar, een oude droogmakerij bij Koudum, staat een verlaten boerderij die binnenkort wordt gesloopt maar toch blijft voortbestaan. Op papier althans. De polder van 137 hectare geldt als een weidevogelparel en is eigendom van Staatsbosbeheer. De boerderij is vooral een verstorende factor, zegt Chris Bakker van It Fryske Gea. ,,De eardere eigner hie prachtich fûgeltsjelân, mar it gebou is yn ferfal rekke en is no in útfalsbasis foar predatoaren.’’ Toen de boel te koop kwam na het overlijden van de eigenaar, was dat een uitdaging. De grond had geen hoge NNN- prioriteit en SBB had er geen geld voor. Om te voorkomen dat zich een nieuwe bewoner zou aandienen, wierp It Fryske Gea zich op als koper, met als doel de laatste 12 hectare van de Heanmar in natuur om te zetten, de waterpeilen te verhogen en het gebouw te verwijderen. Dat lijkt op kapitaalvernietiging, erkent Bakker. ,,Ast in gebou keapest, betellest net allinnich foar de stiennen, mar ek foar it rjocht om ergens te wenjen. Dat fertsjintwurdiget jild.’’ Om dat geld veilig te stellen, ging It Fryske Gea met Tsjoch op! op zoek naar een oplossing. Die werd gevonden met hulp van Súdwest-Fryslân en de provincie. It Fryske Gea blijft na de sloop op papier eigenaar van het woonrecht en kan dit zogeheten contingent doorverkopen aan iemand die wil bouwen op een plek zonder woonbestemming. Als dit lukt, is de methode mogelijk ook elders toepasbaar. Bron: Leeuwarder Courant Het hele artikel is als PDF beschikbaar.
Meer Natuer mei de Mienskip
Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen binnen Natuer mei de Mienskip? Kijk dan op www.natuermeidemienskip.nl en schrijf je in voor de nieuwsbrief!
